معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران در سخنرانی نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در مقر این آژانس برگزار شد، با محکومیت شدید حملات نظامی اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته ای تحت پادمان کشور، این اقدام را بی‌سابقه و مغایر منشور سازمان ملل دانست و از جامعه جهانی خواست واکنشی قاطع نشان دهد.
ایران‌ویو-سیاسی
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در نشست عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هشدار داد که معاهده NPT و تمامیت حقوق بین‌الملل به‌دلیل اقدامات «تجاوزکارانه» اسرائیل و ایالات متحده در معرض تهدید جدی قرار گرفته است.
او با اشاره به حمله اسرائیل در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان و ترور دانشمندان و فرماندهان ایرانی که به شهادت و زخمی شدن هزاران غیرنظامی منجر شد، اعلام کرد که آمریکا نیز در ۲۲ ژوئن همان سال با حمله به این تأسیسات، خسارات سنگینی وارد ساخته است.
رئیس سازمان انرژی اتمی این اقدامات را نقض آشکار منشور سازمان ملل، قطعنامه‌های متعدد شورای امنیت و مصوبات آژانس دانست و تأکید کرد که پاسخ نیروهای مسلح ایران «قاطع و فراموش‌نشدنی» بوده و در صورت تکرار، شدیدتر خواهد بود. او رژیم اسرائیل را مانع تحقق خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای خواند و سکوت برخی کشورهای غربی را زمینه‌ساز ادامه این تجاوزها دانست.
اسلامی با اعلام اعتراض نسبت به عدم اتخاذ موضع محکم شورای حکام و شورای امنیت به‌دلیل فشار آمریکا پرسید: «ارزش پادمان چیست اگر تأسیسات تحت نظارت آژانس بی‌کیفر مورد حمله قرار گیرند؟» رئیس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد که گزارش‌های آژانس هیچ مدرکی از انحراف مواد هسته‌ای کشور ارائه نکرده و تعلیق کنونی بازرسی‌ها ناشی از تهدیدات امنیتی و نه خروج از NPT است.
او همچنین با اشاره به برجام، غرب را به بدعهدی متهم کرد و تلاش سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» پیش از پایان مهلت برجام در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ را «غیرقانونی و بی‌اثر» دانست. ایران بر حفظ حقوق هسته‌ای خود و مقاومت در برابر فشارها تأکید کرد.
در پایان، ایران پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای محکومیت این حملات به آژانس ارائه داد و از کشورهای عضو خواست در برابر مشروعیت‌بخشی به چنین اقداماتی مقاومت کنند و با فشارها و تهدیدات آمریکا علیه آژانس مخالفت نمایند. رئیس سازمان انرژی اتمی این اقدامات را ضرورتی برای حفاظت از مأموریت آژانس و پاسداری از نظم بین‌المللی خواند.
متن کامل سخنرانی به شرح زیر است:
حضار محترم
در ابتدا مایلم انتخاب جناب‌عالی را به ریاست این گردهمایی با اهمیت تبریک عرض نمایم و از حمایت و همکاری هیأت خود به شما اطمینان می‌دهم.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک مقطع بسیار حساس تاریخی قرار گرفته است. معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) و تمامیت حقوق بین‌الملل در نتیجه اقدامات تجاوزگرانه رژیم اسراییل و ایالات متحده آمریکا در معرض خطر جدی قرار گرفته است.بامداد روز جمعه 13 ژوئن 2025، رژیم اسراییل مرتکب جنایتی بزرگ شد و به کشور من حمله نظامی نمود. این حمله—که تنها ساعاتی پس از تصویب قطعنامه شورای حکام صورت گرفت—تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان آژانس در ایران را هدف قرار داد و با ترور دانشمندان هسته‌ای و فرماندهان عالی‌رتبه نظامی به همراه خانواده هایشان و شهید و مجروح کردن هزاران نفر از شهروندان عادی ایران باعث تحمیل صدمات مالی فراوانی به ملت شریف ایران شد. در تاریخ 22 ژوئن 2025، ایالات متحده آمریکا که عضو دایم شورای امنیت و امین معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است نیز در عملی غیرقانونی به این تجاوز پیوست و در اقدامی در تناقض آشکار با حقوق بین‌الملل، منشور سازمان ملل متحد و اساسنامه آژانس به تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران حمله و به صنعت هسته‌ای ایران خسارات سنگینی وارد کرد.البته همه جهانیان شاهد بودند که نیروهای سرافراز مسلح جمهوری اسلامی ایران هیبت و هیمنه این جنایتکاران را درهم شکستند و مقتدرانه پاسخ‌های کوبنده و فراموش نشدنی به رژیم اسراییل و آمریکا دادند و بسیار مبرهن است چنانچه بار دیگر مرتکب چنین خطایی شوند پاسخ‌های کوبنده‌تر دریافت خواهند کرد.
دشمنان ایران باید بدانند علم و فناوری، دانش و صنعت هسته‌ای در ایران ریشه‌دار است و با عملیات نظامی و ترور و تجاوز از بین نمی‌رود. هدف اقدامات تبهکارانه رژیم نسل‌کش و کودک‌کش صهیونیستی تنها تخریب تاسیسات هسته‌ای ایران نیست بلکه همواره به دنبال تخریب مسیر دیپلماسی و صلح بوده است. این در حالی است که این رژیم به معاهده ان پی تی نپیوسته، مانع از تحقق خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای شده و در حال توسعه هرچه بیشتر تسلیحات هسته‌ای خود نیز می‌باشد. متاسفانه این اقدامات مغایر با حقوق بین‌الملل تحت حمایت و یا حداقل سکوت برخی کشورهای غربی انجام می‌شود.
این اقدام تجاوزکارانه که در تاریخ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بی‌سابقه است در تناقض آشکار با ماده 2 (4) منشور سازمان ملل، ممنوعیت تجاوز به موجب قطعنامه 3314 (1974) مجمع عمومی و اصول عدم دخالت و احترام به حاکمیت کشورها بود—اصولی که زیربنای نظم بین‌المللی پس از 1945 را تشکیل می‌دادند. همچنین اقدام تجاوزکارانه آمریکا و رژیم اسراییل، تعداد زیادی از قطعنامه‌های این کنفرانس عمومی از جمله قطعنامه 443، 444، 533 و تصمیم 13 (2009) و بند های 1، 3، 4 و 10 قطعنامه 381 (1981) و قطعنامه 409 آژانس نقض کرد. شورای امنیت هم در قطعنامه 487 (1981) خود غیرقانونی بودن حملات به تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان را به رسمیت شناخته است.آنچه که ما شاهد آن بودیم نه تنها یک اقدام جنایتکارانه و بزدلانه علیه ایران بود بلکه تجاوزی مستقیم علیه اعتبار آژانس و تمامیت نظام پادمانی آن به حساب می‌آید. با این وجود، شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل هر یک دو نشست فوق‌العاده برگزار کردند اما در نتیجه فشار سیاسی ایالات متحده، نتوانستند موضع قاطعی علیه مرتکبین این جنایت اتخاذ کنند. بنابراین، می‌توان این سوال را مطرح کرد که پس ارزش پادمان هنگامی که تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان را می‌توان با بی‌کیفرمانی مورد حمله قرار داد چیست؟ اگر همکاری صادقانه و با حسن نیت را با ترور دانشمندان و خانواده‌های بی‌گناه آنها، انجام حملات نظامی کورکورانه به مناطق مسکونی و نیز تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان پاسخ می‌دهند، پس شفافیت چه ارزشی دارد؟آقای رییس
همکاری ایران با آژانس گسترده و منسجم بوده است. آخرین گزارش مدیر کل قبل از تجاوز (GOV/2025/25) – علیرغم ملاحظات جدی ما در مورد محتوای آن – هیچ نقض تعهدات پادمانی ایران و انحرافی در مواد هسته‌ای را نیز اثبات نمی‌کند. گزارش آژانس به صراحت تایید کرد که هیچ مدرکی دال بر برنامه توسعه سلاح‌های هسته‌ای در ایران وجود ندارد. متاسفانه، مدیرکل در گزارش به اصطلاح جامع خود، حتی یک اشاره هم به “ارزیابی نهایی” سال ۲۰۱۵ و قطعنامه شورای حکام GOV/2015/72 که در آن شورا به طور قانونی و صریح تمام موضوعات گذشته را مختومه اعلام کرد، ننموده است. گویی آژانس چنین قطعنامه‌ای را کاملاً نادیده گرفته است. از قضا، آژانس در نامه‌ای به ایران در مورد فعالیت‌های راستی‌آزمایی به این قطعنامه استناد کرد. اگر این رویکرد غیرحرفه‌ای و جانبدارانه نیست، پس چه نام دارد؟
به رغم مکاتبات رسمی ما و ثبت تقاضا مبنی بر محکومیت قاطعانه حملات به تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران که در قالب INFCIRC/1301 آمده، آژانس این اقدامات غیرقانونی را محکوم نکرد و نتوانست از تمامیت نظام پادمانی خود حفاظت و به مأموریت اساسنامه‌ای خود عمل کند. این سکوت و بی‌عملی، به عنوان لکه ننگی در تاریخ آژانس باقی خواهد ماند.
آقای رییس
گزارش اخیر مدیر کل تایید می‌کند که در نتیجه مستقیم اقدامات تجاوزکارانه انجام شده توسط ایالات متحده و رژیم اسرائیل علیه تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان، بازرسی‌ها و فعالیت‌های راستی‌آزمایی به حالت تعلیق درآمده است. بنابراین باید تاکید کرد که علت اصلی تعلیق بازرسی‌ها و فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس، استفاده غیرقانونی از زور علیه تاسیسات هسته‌ای ایران توسط ایالات متحده و رژیم اسرائیل است. مجلس ما به دلیل ملاحظات امنیت ملی و در پاسخ به تغییر چشمگیر فضای امنیتی بوجود آمده به واسطه این تجاوزات نظامی، تعلیق فعالیت‌های مرتبط با پادمان آژانس را تصویب کرد. این موضوع به معنای خروج از ان پی تی نیست. ایران هنوز کشور عضو این معاهده است و لیکن تداوم همکاری با آژانس پس از رفع نگرانی‌های امنیتی ملت و تاسیسات هسته‌ای از طریق ترتیبات جدید دنبال خواهد شد.
باید این حقیقت را پذیرفت که آنچه برای کشور من رخ داد در تاریخ پادمان بی‌سابقه بوده است. در موافقتنامه پادمانی نحوه ادامه تعاملات در شرایط بسیار بحرانی متعاقب تجاوز و تداوم تهدیدها نسبت به تاسیسات و سایت های هسته ای پیش‌بینی نشده است. لذا تعریف جدیدی از چگونگی اجرای پادمان در این شرایط می‌بایست بویژه در ارتباط با اطیمنان از ایمنی و امنیت تاسیسات هسته ای و کارکنان مورد پیش‌بینی و توافق قرار گیرد. تفاهم اخیر حاصل شده بین آژانس و ایران به طور خاص برای رسیدگی به شرایط استثنایی و بی‌سابقه ناشی از تجاوزات فوق‌الذکر در نظر گرفته شده است.
آقای رییس
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) می‌توانست مصداقی از موفقیت دیپلماسی بویژه برای جامعه بین‌المللی باشد. ایران به مدت یک سال، و حتی پس از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام و بازگرداندن غیرقانونی تحریم‌ها، این توافق را، همانگونه که در 15 گزارش متوالی مدیرکل مورد تایید قرار گرفته است، به طور کامل اجرا نمود. طرف های غربی هیچگاه به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. بر اساس حقوق بین‌الملل طرفی که تعهدات خود را اجرا نکرده است نمی‌تواند مطالبه‌گر اجرای تعهدات طرف مقابل در همان توافق یا معاهده باشد. اما امروز و با نزدیک شدن به موعد روز خاتمه برجام یعنی 18 اکتبر 2025، ما دوباره شاهد تلاش‌هایی –شامل فعال کردن غیرقانونی و بی‌پایه سازوکار به اصطلاح ماشه توسط سه کشور اروپایی—هستیم. این سوءاستفاده محتوایی و رویه‌ای از سازوکارهای چندجانبه نه تنها غیرقانونی است بلکه تمسخر حاکمیت قانون و متن قطعنامه 223۱ و برجام نیز محسوب می‌شود. سه کشور اروپایی که هیچگاه به تعهدات برجامی خودشان عمل نکرده و بدهکار ملت ایران هستند اجازه ندارند خودشان را از جایگاه متهم رها کرده و از ایران طلبکاری نمایند. آنها به بدعهدی و شرآفرینی شهره هستند. هرگونه تلاشی از سوی سه کشور اروپایی برای بازگرداندن مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شده‌اند، باطل و فاقد اثر قانونی است. قطعنامه ۲۲۳۱ باید دقیقاً مطابق با زمانبندی تعیین‌شده در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شود.
ایران تسلیم فشارها نخواهد شد و از حقوق ذاتی و مسلم خود ذیل ان پی تی و حقوق بین‌الملل کوتاه نخواهد آمد. ما از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم با این تناقضات فاحش مخالفت نموده و از اصول حاکمیت، عدم به‌کارگیری زور، و حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات حمایت کند. ما از جامعه بین‌الملل می‌خواهیم نشان دهد که هیچ کس بالاتر از قانون نیست. در عین حال هرچند که ایران به راه‌حل‌های دیپلماتیک و سیاسی معتقد است لیکن به فشارهای سیاسی، روانی و نظامی تن در نخواهد داد. ملت شریف ایران در احقاق حقوق خود مصمم و یکپارچه هستند.
آقای رییس
ما از اعضایی که با دفاع از اصول منشور سازمان ملل، علیه این چالش بی‌سابقه به پاخواستند و در سمت درست تاریخ ایستادند صمیمانه تشکر می‌کنیم. ما نمی‌توانیم اقدامات تجاوزکارانه برخی از اعضای شورای امنیت را که ضربه‌ای سهمگین به اعتبار رژیم عدم اشاعه وارد آورده و سایه سنگینی بر آینده آژانس انداخته است را نادیده بگیریم.
آقای رییس
ایران در این بحران، در جایگاه یک قربانی طلبکار و نه یک جنایتکار بدهکار است. مسیر جلو مشخص است: حملات به تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران را محکوم و احترام را به حقوق بین‌الملل برگردانید. نگرانی‌های امنیتی مشروع ایران را برطرف نموده و تمامیت و بی‌طرفی را به آژانس برگردانید. هر اقدامی غیر از این، نه تنها خیانت به منشور سازمان ملل و اساسنامه آژانس محسوب می‌شود بلکه سابقه خطرناکی بوجود می‌آورد و خطر عادی‌سازی بی‌قانونی و فرسایش پایه‌هایی را که نظم بین‌المللی بر آنها بنا شده است، به همراه دارد.
در این زمینه، ایران پیش‌نویس قطعنامه‌ای را با هدف خدمت به جامعه بین‌الملل ارایه داده است. این پیش‌نویس کاملاً مبتنی بر حفاظت از ماموریت آژانس، در انطباق کامل با اساسنامه آن و پایبندی به اصول اساسی حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد است. با توجه به مواضع حرفه‌ای و اصولی اتخاذ شده توسط بسیاری از کشورهای مستقل عضو آژانس، ما انتظار داریم که کنفرانس عمومی آژانس، که نماینده اراده جمعی همه کشورهای عضو است، اقدامات مناسبی را در پاسخ به این حملات غیرقانونی به تاسیسات هسته‌ای اتخاذ کند. این مسئولیت کنفرانس است که در برابر هرگونه تلاش برای عادی‌سازی یا حتی مشروعیت بخشیدن به چنین حملات غیرقانونی مقاومت کند و قاطعانه از اصول مشترک و اساسی جامعه بین‌المللی و همچنین مأموریت اساسنامه ای آژانس حمایت نماید. تهدیدات اخیر آمریکا در این خصوص، فشار سیاسی بر کشورها و استفاده ابزاری از آژانس از طرق مختلف من جمله فشار بر بودجه آژانس می‌بایست توسط کشورهای عضو مورد مخالفت قرار گرفته و محکوم گردد.
از شما تشکر می‌کنم آقای رییس.
