سفر عباس عراقچی به پاریس و پیام صریح دبیر شورای عالی امنیت ملی نشان می‌دهد تهران، همزمان با افزایش فشارهای غرب و شورای حکام، در حال بازتنظیم محاسبات خود برای احیای مسیر فنی–سیاسی با آژانس است؛ مسیری که می‌تواند نسخه ارتقایافته «تفاهم قاهره» را دوباره روی میز قرار دهد.
ایران ویو24- سیاست خارجی
پس از سفر سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به فرانسه و تنها چند روز پس از تصویب قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نشانه‌های قابل توجهی از تمایل تهران به بازتعریف و بازتنظیم سطح همکاری‌های فنی با آژانس بروز کرده است.
همزمان با این سفر، علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس تأکید کرد:
«آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند خود را نقطهٔ عطف هر تحول جهانی نشان دهند، اما این نوعی خودفریبی است. ما مذاکرات واقعی را می‌پذیریم، نه مذاکرات ساختگی، و نتیجهٔ هر مذاکره‌ای نباید از پیش تعیین شده باشد.»
این موضع‌گیری، در ادبیات راهبردی ایران، پیام روشنی دارد: ایران آماده ورود به مذاکره است، اما تنها در صورتی که فرآیند مذاکره از جنس برابر، نه تحمیل نتیجه، طراحی شود.
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که تهران با امضای «تفاهم قاهره» در ۱۸ شهریور ۱۴۰۴ (۹ سپتامبر ۲۰۲۵) امیدوار بود اتحادیه اروپا از اقدامات تنش‌زا و فعال‌سازی سازوکار ماشه فاصله بگیرد و فضای فنی – سیاسی جدیدی برای همکاری ایجاد شود. با این وجود، اروپا نه‌تنها ماشه را فعال کرد بلکه در فاصله هفت ماه، دومین قطعنامه انتقادی علیه ایران را نیز در شورای حکام تصویب کرد.
با وجود این چرخه فشار، سیگنال‌های صادرشده از سوی تهران – از سطح وزارت خارجه تا شورای عالی امنیت ملی – نشان می‌دهد که پنجره احیای روند فنی و سیاسی همچنان بسته نشده است. بر اساس این سیگنال‌ها، احتمال آغاز دور جدیدی از گفت‌وگوهای فنی برای طراحی «مدالیته» تازه بالا ارزیابی می‌شود؛ مدالیته‌ای که می‌تواند چارچوب عملیاتی همکاری با آژانس در ماه‌های آینده را تعیین کند.
موفقیت این فرایند اما به شدت وابسته به سه متغیر راهبردی است:
- رفتار اروپا و آمریکا
میزان کاهش یا افزایش فشار سیاسی (از جمله قطعنامه‌ها، تهدید به ارجاع، یا اقدامات هماهنگ‌شده) تعیین می‌کند که روند فنی در چه سطحی قابل پیشبرد خواهد بود. - ترکیب و توازن متن مدالیته
ایران بارها اعلام کرده است که آماده است که اجازه دسترسی‌های مؤثر، سازوکارهای نظارتی و قابلیت راستی‌آزمایی مورد نیاز آژانس را تامین کند؛ اما آژانس باید بپذیرد؛ ایران نیز پس از تجربه جنگ 12 روزه، به حفاظت اطلاعات حساس، مدیریت ریسک، و امنیت تأسیسات نیاز دارد. نقطه تعادل این دو، تعیین‌کننده ماندگاری توافق خواهد بود. - پشتوانه تصمیم‌گیری داخلی در تهران
هرگونه توافق نیازمند تأیید نهادهای عالی تصمیم‌گیری، از جمله شورای عالی امنیت ملی است. میزان انطباق متن پیشنهادی با ملاحظات امنیتی-فنی داخلی، نقش کلیدی دارد.
در صورت پیشرفت، روند جدید را می‌توان احیای عملیاتی «تفاهم قاهره» دانست؛ روندی که احتمالاً شامل گفت‌وگو درباره موارد زیر خواهد بود:
تنظیم سطح و نوع دسترسی‌های فنی آژانس،
پروتکل‌های حفاظت اطلاعات و نحوه مدیریت داده‌های حساس،
شیوه‌های مدیریت بحران و واکنش به رخدادهای اضطراری،
و چارچوب مرحله‌ای و مشروط اجرای تعهدات.
بازتعریف همکاری هسته‌ای؛ ایران و آژانس در آستانه طراحی مدالیته جدید؟
سند قاهره؛ ابتکار تازه ایران برای مهندسی معکوس فشار در برابر غرب؟
قاهره در آستانه توافق تازه؛ دیدار عراقچی و گروسی برای بازتعریف همکاری‌های هسته‌ای
