در شرایطی که روابط تهران و اروپا در پایین‌ترین سطح چند دهه اخیر قرار دارد و فعال شدن اسنپ‌بک، چشم‌انداز هر مذاکره‌ای را مبهم کرده، سفر سیدعباس عراقچی به پاریس پیام‌آور مجموعه‌ای از اما‌و‌اگرهای جدی است؛ سفری که هم می‌تواند مسیر تنش‌زدایی را هموار کند و هم نشان‌دهنده گام تازه‌ای از زوال نقش دیپلماتیک اروپا در بحث هسته ای ایران باشد.
ایران ویو24- سیاست خارجی
سفر سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجهٔ جمهوری اسلامی ایران، به پاریس در تاریخ ۵ آذر ۱۴۰۴ (۲۶ نوامبر ۲۰۲۵) در نقطهٔ اوج تقابل راهبردی میان تهران و تروئیکای اروپایی و در فاصلهٔ کمتر از یک هفته پس از تصویب قطعنامهٔ ضدایرانی پیشنهادی غرب با عاملیت اروپا در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌شود و لذا سؤال‌های زیادی می‌توان دربارهٔ انگیزه و اهداف مذاکرات پاریس مطرح کرد.
محورهای مذاکرات پاریس
مطابق اعلام وزارتخانه‌های خارجهٔ ایران و فرانسه، مذاکرات پاریس بر دو محور اصلی متمرکز است:
- موضوع تبادل زندانیانِ فرانسوی و ایرانی
ایران و فرانسه اخیراً اقدام به مبادلهٔ زندانی کرده‌اند. یکی از موضوعاتِ دوجانبهٔ مهم، وضعیت دو تبعهٔ فرانسوی است که پس از آزادی در ایران، هنوز مجوز ترک کشور را نگرفته‌اند و در سفارت فرانسه در تهران اقامت دارند. این مسئله برای پاریس اهمیت داخلی دارد و تلاش می‌کند از ابزارهای دیپلماتیک برای ترغیب ایران به آزادسازی این دو نفر، که از سوی دستگاه قضائی ایران متهم به جاسوسی شده بودند، استفاده کند.
- بحث هسته‌ای ایران
اما شواهد نشان می‌دهند محور اصلی مذاکرات پاریس، بحث‌های پیرامون برنامهٔ هسته‌ای ایران است. وزیر خارجهٔ ایران بارها اعلام کرده از فرصت‌های دیپلماتیک برای حل موضوع هسته‌ای استفاده می‌کند. اما وزارت خارجهٔ فرانسه صراحتاً این ملاقات را فرصتی برای اعمال «فشار سازنده» بر ایران و ترغیب تهران به بازگشت به تعهدات نظارتی خود در قبال آژانس معرفی کرده است.
اهمیت نقش فرانسه در موضوع هسته‌ای ایران؟
از نگاه بسیاری از متخصصان، فرانسه در این مقطع به‌عنوان بازیگری نه‌چندان محوری در پروندهٔ هسته‌ای ارزیابی می‌شود. مهم‌ترین دلیل، کاهش اعتبار اروپا در پروندهٔ هسته‌ای ایران است که بارها مورد تأکید وزیر خارجهٔ ایران قرار گرفته است. تا پیش از فعال شدن گزینهٔ اسنپ‌بک، ایران علاقه‌مند به نقش‌آفرینی اروپا در حل‌وفصل پروندهٔ هسته‌ای بود، اما پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزهٔ تابستان ۱۴۰۴ و حمایت محسوس اروپا از حملات غیرقانونی آمریکا و اسرائیل به ایران، دیوار بی‌اعتمادی میان تهران و تروئیکای اروپایی بلندتر شده است.
هرچند فرانسه همواره تلاش کرده نمایشی مستقل از دیپلماسی پاریس در پروندهٔ هسته‌ای ایران نشان دهد، اما فرانسه از بانیانِ وضعیت فعلیِ پروندهٔ هسته‌ای ایران محسوب می‌شود.
صرف‌نظر از انتقادها به نقش فرانسه و شرکای آن در نابودی توافق هسته‌ای ایران–برجام ۲۰۱۵، دو ماه پیش فرانسه، به‌عنوان یکی از اعضای تروئیکای اروپایی (با آلمان و بریتانیا)، نقش کلیدی در فعال شدن گزینهٔ اسنپ‌بک علیه ایران و باطل کردن توافق قاهره ایفا کرد. توافق قاهره در ماه سپتامبر میان تهران و آژانس برای ازسرگیری بازرسی از برخی تأسیسات حاصل شده بود.
با این حال، سفر عباس عراقچی به پاریس در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۵ نقطهٔ محوری در دیپلماسی هسته‌ای اخیر ایران است؛ اما به نظر نمی‌رسد فرانسه بتواند نقشی مثبت در رفع بن‌بست مذاکرات ایفا کند، مگر این‌که نقش احتمالی فرانسه منوط به احیای توافق قاهره باشد.
اما شواهد نشان می‌دهند که علی‌رغم تأکید فرانسه بر همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این موضوع در اولویت دوم پاریس قرار دارد. فرانسه مدتهاست مسیر افزایش فشار دیپلماتیک بر تهران برای ازسرگیری مذاکرات با آمریکا را دنبال می‌کند. پاریس به‌همراه شرکای اروپایی خود بر بازگشت بی‌قیدوشرط ایران به مذاکرات با آمریکا تأکید دارد. موضوعی که از نگاه ایران با توجه به نقش مستقیم آمریکا در حملهٔ نظامی به ایران در میانهٔ مذاکرات، مشروط به شروط زیادی است.
از سوی دیگر، درخواست ایران برای تضمین‌های امنیتی، به‌ویژه در برابر حملاتی چون حملهٔ نظامی و اقدامات تروریستی اخیر، نقطهٔ اصلی توافق قاهره است و فرانسه باید نشان دهد که توان و ارادهٔ لازم برای ارائهٔ چنین تضمین‌هایی را دارد و از درخواست ایران برای ضمانت‌های حقوقی حمایت می‌کند. اما چالش بزرگ دیگر این است که فرانسه به‌همراه آلمان و بریتانیا هیچ‌گاه حملهٔ اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکرده است.
گام بعدی غرب در برابر ایران پس از قطعنامه شورای حکام و اسنپ‌بک
