رسانههای صهیونیستی–غربی و مراکز مطالعاتی همسو با آنها، در خط روایی جدید با برجستهسازی تعاملات علمی و فنی میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، کوشیدهاند با مهندسی یک چارچوب روایی تازه تحت عنوان «محور تهدید لیزری یا هستهای»، فضای افکار عمومی را به سمت امنیتیسازی هرگونه همکاری دو کشور سوق دهند؛ روایتی که با استفاده از بزرگنمایی، القا و ترکیب گزینشی دادهها تلاش میکند؛ فعالیتهای عادی علمی را در قالب تهدیدی راهبردی بازآفرینی کند.
ایران ویو24- بین الملل
در روزهای اخیر، رسانههای صهیونیستی- غربی و مراکز مطالعاتی وابسته به آنها، با تمرکز بر تعاملات علمی و فنی میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، تلاش کردهاند تا یک چارچوب روایی جدید تحت عنوان «محور تهدید لیزری یا هستهای» را مهندسی کنند.
این روایت، که بر پایه تحلیلهای جهتدار و فاقد دادههای فنی مستقل استوار است، هرگونه تبادل دانشی یا پژوهشی دوجانبه را در قالب تهدیدات امنیتی بازسازی میکند. در این راستا، مؤسسه علم و امنیت بینالمللی (ISIS)، به عنوان نهادی با سابقه در ترویج روایتهای ایرانهراسانه یک ادعای متناقض را بازتولید می کند.
این موسسه با بازخوانی ادعای اخیر فایننشال تایمز درباره سفر هیأت فنی ایرانی به روسیه، اذعان میکند که بررسیهایش نشان می دهد ارتباط مستقیمی میان این تعامل با فناوریهای لیزری مرتبط با طراحی تسلیحات هستهای وجود ندارد؛ به ویژه آنکه تخصص اعضای هیأت بر کاربردهای دفاعی متعارف مانند سلاحهای لیزری ضدپهپاد تمرکز دارد، نه اعتبارسنجی هستهای.
با این حال، مؤسسه علم و امنیت بینالمللی بلافاصله با چرخشی معنادار، ماهیت کلی چنین تعاملاتی را مخاطرهآمیز توصیف میکند و آن را به عنوان نشانهای از فعالیتهای سازمان نوآوری و پژوهشهای دفاعی ایران -سپند (SPND) و شبکه تأمین بینالمللی آن برجسته میسازد. رویکردی که بخشی از استراتژی سنتی امنیتیسازی سیستماتیک علیه برنامههای دفاعی بومی ایران است که هدف آن محدودسازی دسترسی تهران به فناوریهای صلح آمیز از طریق تحریمهای چندلایه و فشارهای دیپلماتیک است.
ادعای فایننشال تایمز چه بود؟
فایننشال تایمز، به عنوان یکی از ابزارهای رسانهای بریتانیایی با وابستگی آشکار به منافع ژئوپلیتیک ایالات متحده و متحدان ناتو، در گزارشی مورخ ۱۸ نوامبر ۲۰۲۵ (۲۸ آبان ۱۴۰۴)، ادعاهای تکراری و بدون مستندات فنی معتبر را مطرح کرده است. این گزارش که تکرار ادعاهای ماه اوت 2025 این روزنامه است، مدعی است که متخصصان فنی وابسته به سپند در نوامبر ۲۰۲۴ (آبان ۱۴۰۳) دومین سفر «مخفیانه» خود به روسیه را انجام دادهاند تا زمینههای همکاری فنی در حوزه هستهای را فراهم کنند.
این ادعا که مسلما بر پایه تزریقات منابع جاسوسی غربی بنا شده، تلاش می کند سفر هیات متخصصان ایرانی به روسیه را به عنوان تلاش برای دستیابی به فناوریهای لیزری حساس با کاربردهای دوگانه توصیف کند – فناوریهایی که از منظر فنی، میتوانند در سیستمهای هدایت شوند که لزوماً به حوزه تسلیحاتی هستهای مرتبط نیستند.
فایننشال تایمز مدعی می شود سفر دانشمندان ایرانی به روسیه پس از تعاملی مشابه در اوت ۲۰۲۴ (مرداد ۱۴۰۳) رخ داده و لذا بخشی از تبادلات نوظهور میان مؤسسات تحقیقاتی نیروهای مسلح روسیه و سپند معرفی میشود. این روزنامه بریتانیایی حتی این تعاملات را واضحترین نشانه تمایل مسکو به همکاری در دانش هستهای با ایران توصیف میکند و عمداً بر روایت «تهدیدزا» تمرکز دارد تا چارچوب «محور شرارت هسته ای» را تلقین کند.
گفتنی است گزارش فایننشال تایمز در ماه اوت 2025 (مرداد 1404) زمینه تحریم های شرکت دماوندتک را فراهم کرد. شرکت دماوندتک در اکتبر ۲۰۲۵ (مهر ۱۴۰۴) تحت تحریمهای یکجانبه آمریکا قرار گرفت. فایننشال تایمز مدعی است شرکت دماوندتک سفر گروهی از متخصصان لیزر ایرانی به سنپترزبورگ را تسهیل کرده و با شرکت روسی لیزر سیستمز (تحت تحریم آمریکا به دلیل برنامههای دفاعی) دیدار داشتهاند. این شرکت روسی، فناوریهای لیزری را برای مصارف غیرنظامی و برنامههای دفاعی توسعه میدهد.
فایننشال تایمز همچنین به سفر آندری ساوین، مدیر و استاد یکی از مراکز آموزشی-فنی نظامی روسیه به تهران در فوریه ۲۰۲۵ (بهمن ۱۴۰۳) اشاره کرده و تبادل سفر بین هیات های علمی ایران و روسیه را پرشمار توصیف کرده و برجسته سازی می کند.
ایالات متحده در اکتبر ۲۰۲۵، دماوندتک و مدیرعامل آن، علی کالوند (فیزیکدان متخصص در فیزیک هستهای کاربردی)، را تحریم کرد و آنها را به تهیه تجهیزات خارجی برای توسعه انفجاری هستهای و تسهیل سفر کارشناسان به روسیه متهم نمود.
نیکول گراجوسکی از برنامه سیاست هستهای بنیاد کارنگی (مؤسسهای وابسته به منافع غربی) به فایننشال تایمز مدعی شده است: این جلسات شواهد محکمی از کمک روسیه به تحقیقات تسلیحاتی ایران است و مؤسسات روسی دولتی، فناوری دوگانه و انتقال دانش فراهم میکنند.
این در حالی است که از منظر فنی و راهبردی، این تبادلات میتوانند بخشی از همکاریهای مشروع در حوزه فناوریهای دفاعی و صلح آمیز هسته ای باشند، اما فایننشال تایمز، مؤسسه علم و امنیت بینالمللی و افرادی مانند گراجوسکی در شبکه های اجتماعی، آن را به شبکه تدارکاتی پنهان تقلیل میدهند، بدون اشاره به تحریمهای گسترده آمریکا که دسترسی ایران به بازارهای جهانی فناوری را مسدود کرده و چنین تعاملات دوجانبه با روسیه را به عنوان استراتژی بقا ضروری میسازد.
خط روایی جدید غربی: اهداف و انگیزههای راهبردی
طرح این ادعاهای زنجیرهوار درباره همکاری های فنی ایران و روسیه، ریشه در انگیزههای چندلایه ژئوپلیتیک، فنی و امنیتی دارد. این گزارشها، بیش از آنکه مبتنی بر دادههای مستند باشند، ابزارهایی برای پیشبرد جنگ ترکیبی غربی-صهیونیستی هستند:
- ایجاد روایت «تهدید هستهای محور شرارت»: فایننشال تایمز، با استناد به منابع ناشناس آمریکایی (مانند تحلیلگران سابق سیا)، همکاریهای فنی مشروع ایران-روسیه (مانند تبادل دانش لیزری برای سیستمهای دفاعی متعارف مانند لیزرهای ضدپهپاد با توان کیلوواتی) را به همکاری تسلیحاتی تقلیل میدهد. مؤسسه علم و امنیت بینالمللی، در حالی که اذعان به عدم ارتباط مستقیم با هستهای میکند، همچنان ارتباطات کلی را خطرناک میخواند؛ رویکردی که بخشی از استراتژی مهار فنی ایران از طریق برچسبزنی به فناوریهای دوگانه است.
- توجیه حملات ژوئن ۲۰۲۵: ایالات متحده و رژیم صهیونیستی در ژوئن گذشته، با طرح ادعاهای مشابه درباره تلاش ایران برای سلاح هستهای، به تأسیسات هستهای ایران حمله کردند و زیرساختهای صلحآمیز مانند رآکتورهای تحقیقاتی را بمباران نمودند. این ادعاها، که در نهایت توسط رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز رد شد ( او تأکید کرد که آژانس هیچ سند محکمی بر فعالیت تسلیحاتی ایران نیافته است)، تنها برای توجیه نقض حاکمیت ایران به کار می روند.
- فشار برای تحریمهای جدید علیه ایران و روسیه: این گزارشها، با نامبردن از نهادهای فناورانه مانند سپند، دماوندتک و شرکتهای روسی، به دنبال گسترش تحریمهای پیچیدهتر هستند؛ تحریمهایی که دسترسی ایران به فناوریهای دوگانه (مانند لیزرهای صنعتی) را محدود میکنند و اقتصاد روسیه را تحت فشار قرار میدهند.
- اختلال در روابط راهبردی ایران-روسیه: در حالی که همکاریهای دوجانبه (مانند پروژههای هستهای بوشهر) در حال تعمیق است، این ادعاها برای ایجاد شکاف در پیمان استراتژیک مسکو-تهران طراحی شدهاند. از منظر فنی، روسیه به عنوان شریک NPT، حق انتقال دانش غیرنظامی را دارد، اما غربیها با برچسب دوگانه، آن را تهدید جلوه میدهند تا روسیه را از بازار فناوری ایران که برای اقتصاد تحریمزده مسکو مهم است، محروم کنند.
- پشتیبانی از سیاستهای ترامپ و لابی صهیونیستی: مؤسسه علم و امنیت بینالمللی با گزارشهای مکرر درباره سایتهای هستهای ایران (مانند ارزیابیهای پس از جنگ ۱۲ روزه)، به دنبال تقویت روایتهای ایرانهراسانه است تا فشار بر Iیران برای تسلیم شدن در برابر غرب برای پذیرفتن بازرسیهای سختگیرانهتر آژانس افزایش یابد؛ بازرسیهایی که اغلب به عنوان ابزاری برای جاسوسی فنی عمل میکنند.
- پروپاگاندای رسانهای برای تداوم جنگ روانی: از منظر فنی و راهبردی، گزارشهای تکراری رسانههایی مانند مؤسسه علم و امنیت بینالمللی و فایننشال تایمز درباره تداوم برنامه هستهای ایران را باید در امتداد جنگ روانی پس از درگیری تابستان ۲۰۲۵ ارزیابی کرد؛ القای تهدید مداوم برای توجیه فشارهای نظامی و اقتصادی.
