ترکیه با شتاب در تولید داخلی و افزایش واردات LNG از آمریکا، در مسیر پوشش بیش از نیمی از نیاز گازی خود تا سال ۲۰۲۸ قرار دارد؛ تحولی که جایگاه روسیه و ایران را در بازار انرژی این کشور تهدید می‌کند. قراردادهای خط لوله با مسکو و تهران در آستانه پایان، و آنکارا به دنبال انعطاف بیشتر و تنوع منابع است تا نقش خود را به‌عنوان مرکز گاز منطقه‌ای تقویت کند.
ایران‌ویو24-بین الملل
آنکارا در حال اجرای راهبردی گسترده برای دگرگونی ساختار تأمین گاز خود است؛ به‌گونه‌ای که تا سال ۲۰۲۸ با تکیه بر افزایش تولید داخلی و واردات گاز طبیعی مایع (LNG) از آمریکا، قادر خواهد بود بیش از ۵۰ درصد نیاز گازی کشور را به‌صورت مستقل تأمین کند. این تغییر چشمگیر، بازار بزرگ و سنتی روسیه و ایران در ترکیه را با خطر کاهش سهم مواجه می‌سازد.
بر اساس گزارش رویترز، ایالات متحده آشکارا از متحدانش، از جمله ترکیه به‌عنوان عضو ناتو، خواسته روابط انرژی با مسکو و تهران را محدود کنند. در دیدار ۲۵ سپتامبر، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، شخصاً از رجب طیب اردوغان خواست خرید گاز از روسیه را کاهش دهد.
تحلیلگران می‌گویند تنوع‌بخشی به منابع، امنیت انرژی ترکیه را تقویت کرده و هدف بلندمدت این کشور برای تبدیل شدن به مرکز گاز منطقه‌ای را محقق می‌سازد. برنامه آنکارا بر صادرات LNG و گاز تولید داخل به اروپا متمرکز است، در حالی که گاز وارداتی روسیه و ایران را در داخل مصرف می‌کند.
سهم روسیه از بازار گاز ترکیه که دو دهه پیش بیش از ۶۰ درصد بود، در نیمه اول ۲۰۲۵ به ۳۷ درصد کاهش یافته است. بیشتر کشورهای اروپایی پس از بحران اوکراین در ۲۰۲۲، واردات انرژی از روسیه را قطع کردند. اکنون قراردادهای خط لوله «بلو استریم» و «ترک‌استریم» برای ۲۲ میلیارد مترمکعب گاز و قرارداد ۱۰ میلیارد مترمکعبی ایران در آستانه انقضا هستند. قراردادهای آذربایجان تا سال‌های ۲۰۳۰ و ۲۰۳۳ اعتبار دارند.
وزیر انرژی ترکیه در مصاحبه‌ای تلویزیونی در اکتبر، با تأکید بر لزوم حفظ همکاری با همه تأمین‌کنندگان، از مزیت قیمت پایین LNG آمریکا سخن گفت. ترکیه با سرعت در حال گسترش پایانه‌های واردات LNG و میادین گازی داخلی است؛ به‌گونه‌ای که تا سال ۲۰۲۸ تولید داخلی و واردات LNG قراردادشده به بیش از ۲۶ میلیارد مترمکعب خواهد رسید، در مقایسه با ۱۵ میلیارد مترمکعب فعلی.
این افزایش، بیش از نیمی از تقاضای ۵۳ میلیارد مترمکعبی ترکیه را پاسخ می‌دهد و نیاز به واردات از خطوط لوله را به ۲۶ میلیارد مترمکعب کاهش می‌دهد، که بسیار کمتر از میزان فعلی قراردادها با روسیه، ایران و آذربایجان است. برای تحقق این هدف، آنکارا قراردادهایی به ارزش ۴۳ میلیارد دلار با شرکت‌های آمریکایی منعقد کرده، از جمله توافق ۲۰ ساله با مرکوریا. ظرفیت واردات LNG نیز به ۵۸ میلیارد مترمکعب در سال رسیده که پاسخ‌گوی کل مصرف داخلی خواهد بود.
با وجود برنامه‌های جدید، گاز روسیه همچنان با ظرفیت کامل جریان دارد. کرملین همکاری با ترکیه را «قوی» توصیف کرده و کارشناسانی چون «الکسی بلوگوریف» معتقدند که هرچند آنکارا می‌تواند واردات از مسکو را در چند سال آینده متوقف کند، اما رقابت‌پذیری قیمت و استفاده تاکتیکی BOTAS از گاز روسیه، مانع چنین تصمیمی خواهد شد.
برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که ترکیه پس از توقف واردات انرژی روسیه به اروپا تا سال ۲۰۲۸، ممکن است LNG و گاز تولید داخلی خود را به بازارهای اروپایی صادر کند. در همین راستا، BOTAS قراردادهایی برای تأمین گاز به مجارستان و رومانی امضا کرده است.
روابط ترکیه و روسیه فراتر از گاز ادامه دارد؛ شرکت روس‌اتم در حال ساخت نخستین نیروگاه هسته‌ای ترکیه است و مسکو همچنان اصلی‌ترین تأمین‌کننده نفت خام و دیزل این کشور محسوب می‌شود.
