کاهش ارزش ریال در برابر دلار، بار دیگر سیاستگذاران اقتصادی ایران را در مسیر دشوار مدیریت بازار ارز قرار داده است؛ در شرایطی که بخش قابل توجهی از نوسانات منشأ روانی دارد، تمرکز صرف بر سیاستهای انقباضی ممکن است کارساز نباشد و راهکارهای جایگزین بر ثبات بازار و تقویت تولید و صادرات تأکید دارند.
ایران ویو24- اقتصادی
نوسانات ارزی در ایران، بهویژه کاهش ارزش ریال در برابر دلار آمریکا، همواره بهعنوان یکی از چالشهای کلان اقتصاد کلان کشور مطرح بوده است. تحلیلگران اقتصادی بارها تأکید کردهاند که بخش قابل توجهی از این نوسانات منشأ روانی و ناشی از انتظارات تورمی است و نه صرفاً عوامل واقعی اقتصادی نظیر عرضه و تقاضای ارز.
در شرایط کنونی، پس از تنشهای منطقهای و جنگ تحمیلی تابستان گذشته، همراه با تداوم ناامیدی از دیپلماسی بینالمللی، فشار تحریمهای اقتصادی، شکلگیری انتظارات منفی در میان فعالان اقتصادی و آسیبهای ساختاری به تولید و سرمایهگذاری داخلی، مدیریت بازار ارز با پیچیدگی قابل توجهی مواجه شده است.
در چنین فضایی، تمرکز صرف بر سیاستهای انقباضی شدید پولی و مالی، بهویژه محدود کردن اعتبارات بانکی و تسهیلات، میتواند اثر بخشی محدودی داشته باشد و حتی روند تولید و سرمایهگذاری را تضعیف کند. بنابراین، راهکارهای جایگزین باید مبتنی بر مدیریت انتظارات، کنترل تورم، ایجاد ثبات نسبی در بازار ارز و تقویت تولید و صادرات غیرنفتی طراحی شوند تا ضمن کاهش فشارهای روانی بازار، امکان توسعه اقتصادی پایدار فراهم گردد.
کارشناسان معتقدند؛ به رغم فشارهای روانی ناشی از فشارهای تورمی، کاهش ارزش ریال میتواند فرصتهای اقتصادی قابل توجهی ایجاد کند:
- افزایش رقابتپذیری صادرات:
کالاها و خدمات ایرانی ارزانتر میشوند و صادرات غیرنفتی مانند پتروشیمی، فولاد، محصولات کشاورزی و صنایع دستی جذابتر خواهد شد.
ورود ارز ناشی از صادرات میتواند به کاهش کسری بودجه کمک کند.
- جذب سرمایهگذاری خارجی در تولید و خدمات:
هزینه تولید در داخل نسبت به ارز خارجی کاهش مییابد و سرمایهگذاری خارجی سودآورتر میشود.
فرصت بهرهگیری از نیروی کار و منابع ارزان داخلی برای شرکتهای خارجی فراهم میشود.
- رشد صنایع جایگزین واردات:
افزایش قیمت کالاهای وارداتی باعث میشود صنایع داخلی برای جایگزینی واردات رقابتپذیر شوند.
این امر اشتغال و توسعه بازار داخلی را تقویت میکند.
- توسعه گردشگری و خدمات دلاری:
کاهش ارزش ریال، ایران را برای گردشگران خارجی ارزانتر میکند.
رشد گردشگری موجب ارزآوری مستقیم و ایجاد فرصتهای شغلی در هتلها، رستورانها و خدمات جانبی میشود.
- تقویت صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا:
شرکتهای صادرات محور با محصولات دارای ارزش افزوده بالا میتوانند از نرخ ارزانتر ریال بهره ببرند و رقابت جهانی پیدا کنند.
راهکار پیش رو: مدیریت جامع و متوازن
تحلیلگران بر این نکته تأکید دارند که موفقیت اقتصادی در شرایط کاهش ارزش ریال نیازمند سیاستهای چندلایه و متوازن است:
- مدیریت تورم و ثبات نسبی بازار ارز: کنترل نوسانات هیجانی و ایجاد انتظارات مثبت برای فعالان اقتصادی.
- تمرکز بر تولید با کیفیت: حمایت از صنایع داخلی و تولید صادرات محور برای جذب ارز و ایجاد اشتغال.
- ابزارهای مالی و پولی مناسب: بهرهگیری از عرضه و تقاضای مدیریتشده، آزادسازی بخشی از منابع ارزی و اصلاح سامانههای چندنرخی ارز.
- جذب سرمایهگذاری خارجی: فراهم کردن محیط شفاف و امن برای سرمایهگذاری در بخشهای تولید و خدمات صادراتی.
- تقویت بخش گردشگری و خدمات دلاری: سیاستهای تشویقی برای توسعه گردشگری و صنایع وابسته به ارز خارجی.
جمعبندی
کاهش ارزش ریال اگرچه فشار تورمی فوری ایجاد میکند، اما با استراتژی درست و ابزارهای مدیریتی مناسب، میتواند فرصتهای اقتصادی بزرگی ایجاد کند: از تقویت صادرات و جذب سرمایهگذاری خارجی گرفته تا توسعه صنایع داخلی و بازارهای دلاری. در این مسیر، هماهنگی سیاستهای بانک مرکزی، دولت و بخش خصوصی کلید موفقیت خواهد بود و میتواند اقتصاد ایران را از فشارهای تحریم و نوسانات ارزی عبور دهد.
