اظهارات اخیر دونالد ترامپ درباره احتمال اقدام نظامی علیه نیجریه به بهانه حمایت از مسیحیان، موجی از واکنش‌های سیاسی و حقوقی را برانگیخته و روابط راهبردی واشنگتن و آبوجا را با چالش جدی روبه‌رو کرده است؛ تهدیدی که تحلیلگران آن را ترکیبی از مداخله مذهبی، فشار سیاسی و خطر انزوای دیپلماتیک ارزیابی می‌کنند.
ایران ویو 24-بین الملل
دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در پیامی در شبکه اجتماعی خود مدعی شد دولت نیجریه در کنترل خشونت علیه مسیحیان ناکام مانده است و هشدار داد اگر این وضعیت ادامه یابد، واشنگتن تمام کمک‌های مالی و نظامی خود را به نیجریه متوقف خواهد کرد و حتی احتمال «ورود نظامی» به این کشور را بررسی خواهد کرد تا به ادعای خود، تروریست‌های اسلام‌گرا را نابود کند.
ترامپ همچنین تهدید کرد که نیجریه به‌زودی در فهرست کشورهای «مورد نگرانی ویژه» از نظر نقض آزادی مذهبی قرار خواهد گرفت. این موضع‌گیری، یکی از تندترین اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا علیه یکی از متحدان آفریقایی‌اش تلقی می‌شود.
نیجریه با جمعیتی بیش از ۲۲۰ میلیون نفر، بزرگ‌ترین کشور آفریقا و از تولیدکنندگان اصلی نفت در جهان است و ترکیب جمعیتی آن تقریباً میان مسلمانان شمالی و مسیحیان جنوبی تقسیم شده است. این کشور سال‌هاست گرفتار ناامنی ناشی از فعالیت گروه‌های شورشی، از جمله بوکوحرام و شاخه‌های داعش، درگیری‌های قومی و نزاع‌های محلی است.
برخلاف ادعای ترامپ مبنی بر “کشتار هدفمند مسیحیان”، گزارش‌های میدانی و تحلیلی نشان می‌دهد بسیاری از قربانیان خشونت‌ها در نیجریه مسلمان هستند. این شکاف میان داده‌های واقعی و روایت سیاسی ترامپ، تردیدها را درباره نیت و پشتوانه تهدید وی تقویت کرده است.
کارشناسان سیاسی سه محور مهم را در این تهدید تازه آمریکا مطرح کرده‌اند: نخست، افزایش لحن سختگیرانه واشنگتن نسبت به نیجریه؛ دوم، بحث احتمالی درباره حضور نیروهای نظامی ایالات متحده در غرب آفریقا؛ و سوم، پیوند غیرمعمول میان مفاهیم آزادی مذهبی، امنیت ملی و مداخله نظامی.
از منظر نظامی، نیجریه با وسعت جغرافیایی بالا و مرزهای نفوذپذیر با نیجر، چاد، کامرون و بنین، منطقه‌ای دشوار برای هرگونه عملیات خارجی محسوب می‌شود. محدودیت‌های لجستیکی، نبود رضایت محلی و پیچیدگی تعامل با ارتش نیجریه از موانع عمده بر سر راه هر اقدام احتمالی است.
در بعد دیپلماتیک، تهدید ترامپ می‌تواند نیجریه را که یکی از شرکای کلیدی واشنگتن در مبارزه با تروریسم و ثبات منطقه‌ای است، منزوی کند. بولا احمد تینوبو، رئیس‌جمهور نیجریه، روایت «نسل‌کشی مذهبی» را رد کرده و تصریح کرده است قانون اساسی کشور از همه شهروندان حمایت می‌کند و همکاری با آمریکا تا زمانی که به حاکمیت ملی احترام گذاشته شود، ادامه خواهد یافت.
تحلیلگران معتقدند اقدام نظامی یک‌جانبه آمریکا نه‌تنها ممکن است همکاری‌های منطقه‌ای را تضعیف کند، بلکه زمینه را برای افزایش نفوذ قدرت‌هایی مانند چین و روسیه در غرب آفریقا فراهم می‌سازد.
از نظر حقوقی، پرسش اصلی این است که رئیس‌جمهور آمریکا بر اساس چه اختیاری چنین تهدیدی را مطرح می‌کند. ترامپ به «وزارت جنگ» اشاره کرده، اما مبنای قانونی آن را مشخص نکرده است. بر اساس قوانین آمریکا، مداخله نظامی در یک کشور مستقل معمولاً نیازمند رضایت کشور میزبان یا مجوز قانونی از کنگره یا شورای امنیت سازمان ملل است؛ اموری که در اظهارات ترامپ نشانی از آن دیده نمی‌شود.
کارشناسان نظامی هشدار داده‌اند اتخاذ چنین رویکردی ممکن است موجب تغییر الگوی مداخله آمریکا در بحران‌های جهانی شود و از این پس، واشنگتن بحران‌های مذهبی را دستاویز دخالت‌های سیاسی و نظامی قرار دهد؛ الگویی که می‌تواند مرز میان اقدام بشردوستانه و عملیات رزمی را از بین ببرد.
در پایان، تحلیلگران تأکید دارند تهدید ترامپ علیه نیجریه نشانه‌ای از تغییر راهبردی مهم در سیاست خارجی آمریکا است؛ جایی که آزادی مذهبی و مداخله نظامی در یک چارچوب واحد قرار گرفته‌اند. هرچند هنوز مشخص نیست این تهدید از مرز گفتار فراتر خواهد رفت یا خیر، اما روشن است که واشنگتن با این موضع‌گیری پیام تازه‌ای درباره نحوه توجیه مداخله خارجی خود به جهان مخابره کرده است.
