«دهم اردیبهشت» در تقویم رسمی کشور به عنوان «روز ملی خلیج فارس» نام‌گذاری شده است؛ روزی که برای همه وطن دوستان معنای عمیقی از لحاظ غرور و تعصب ملی ایرانی به همراه دارد، روزی که یادآور رشادت های ایرانی برای اخراج استعمارگران پرتقالی ا از تنگه هرمز و خلیج فارس است.
خلیج فارس از سمت شمال با ایران، از غرب با کویت و عراق و از جنوب با عربستان، بحرین و امارت متحده عربی همسایه است. وسعت آن ۲۴۰۰۰۰ کیلومتر است و پس از خلیج مکزیکو و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان محسوب می‌شود.
خلیج فارس توسط تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریا‌های آزاد مرتبط است و جزایر مهم آن عبارتند از: خارک، ابوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک، جزیره کیش، جزیره قشم، و لاوان که تمامی آنها به ایران تعلق دارد.
خلیج فارس و سواحل آن معادن سرشار نفت و گاز دارد و مسیر انتقال نفت کشورهایی، چون کویت، عربستان و امارات متحده عربی است. به همین دلیل، منطقه‌ای مهم و استراژیک محسوب می‌شود. بندر‌های مهمی در حاشیه خلیج فارس وجود دارد که یکی از مهمترین آنها بندرعباس است که در سواحل ایران قرار دارد
خلیج تا ابد فارس، سومین خلیج بزرگ جهان است که به خاطر موقعیت جغرافیایی خود در طول تاریخ همواره نامش بر سر زبان‌ها بوده است و مردم تمام جهان آن را با نام خلیج فارس یا دریای پارس می‌شناسند. قدیمی‌ترین اسناد موجود درباره خلیج فارس به کتاب‌های باقیمانده از یونان باستان بر می‌گردد.
یونانی‌ها و مورخانشان در این کتاب‌ها با نام «پرسیکوس سینوس» که به معنی «خلیج فارس» است از این آبراهه یاد می‌کنند و تکرار همین نام باعث می‌شود که بسیاری از نقشه‌های باقیمانده از اروپائیان قرن‌ها بعد نیز با همین نام از خلیج فارس یاد کنند.
بر اساس نوشته‌های مورخان یونانی مانند هرودت (۴۸۴ – ۴۲۵ ق. م) کتزیاس (۴۴۵ – ۳۸۰ ق. م)، گزنفون (۴۳۰ – ۳۵۲ ق. م) استرابن (۶۳ ق. م – ۲۴ م) که پیش از میلاد مسیح می‌زیسته‌اند؛ یونانیان نخستین ملتی هستند که به این دریا نام پرس و به سرزمین ایران پارسه، پرسای، پرس‌پولیس یعنی شهر یا مملکت پارسیان داده‌اند.
انگلیسی زبان‌ها نیز این منطقه جغرافیایی خاص را PERSIAN GULF می‌خوانند که در واقع ترجمه ساده‌ای از نام «خلیج فارس» است و نقشه‌های بی شماری که از ملوانان و جغرافی دانان انگلیسی قرون ۱۶ و ۱۷ میلادی باقیمانده است، اسناد غیر قابل انکار این حقیقت تاریخی هستند.
ابوعلی احمدبن عمر معروف به ابن رسته در کتاب الاعلاق النفیسه که در سال ۲۹۰ هجری به رشته تالیف درآورده، نوشته است: «اما از دریای هند خلیجی بیرون می‌آید به سمت سرزمین فارس که آن را «خلیج‌فارس» می‌نامند»؛ محمد عبدالکریم صبحی نیز در کتاب «علم الخرائط» در نقشه‌هایی که با ترجمه عربی نقل کرده است، دریای جنوب ایران را «الخلیج‌الفارسی» و «بحر فارس» نامیده است.
اما در سال های اخیر به دنبال تلاش هایی که برای تحریف نام خلیج فارس به نام دیگری انجام شد، بزرگداشت روز ملی خلیج فارس اهمیت زیادی در فرهنگ سیاسی و اجتماعی ایران یافته است. در این روز بطور خودجوش ایرانیان روز ملی خلیج فارس را گرامی می دارند. بدین ترتیب در سال‌های اخیر، روز دهم اردیبهشت علاوه بر جنبه‌های تاریخی و سیاسی، کارکردی فرهنگی نیز یافته است.
در این روز، مجموعه‌ای از برنامه‌های فرهنگی و رسانه‌ای با هدف ارتقای آگاهی عمومی نسبت به اهمیت خلیج فارس برگزار می‌شود. تولید مستندها، چاپ کتاب‌ها، انتشار مقاله‌ها، اجرای نمایشگاه‌های هنری، و برگزاری همایش‌های تخصصی در حوزه تاریخ و جغرافیای سیاسی خلیج فارس از جمله این برنامه‌هاست. در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی نیز مراسم ویژه‌ای برای آموزش نسل جوان درباره هویت تاریخی این منطقه و اهمیت پاسداری از آن برگزار می‌شود.
بر این اساس به گرامیداشت باشکوه روز ملی خلیج فارس باید به عنوان بخشی از دیپلماسی فرهنگی ایران در عرصه داخلی و بین‌المللی نگریست.
