شورای امنیت سازمان ملل متحد روز جمعه ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریور) بار دیگر صحنه جدال لفظی میان موافقان و مخالفان بازگشت تحریم‌ها علیه ایران بود. این شورا تحت فشار ایالات متحده و دو کشور اروپایی انگلیس و فرانسه که دارای حق وتو هستند، نتوانست پیش‌نویس قطعنامه‌ای را که با هدف جلوگیری از بازگشت سریع تحریم‌ها علیه ایران تدوین شده بود، تصویب کند و بدین ترتیب شکست دیگری را در کارنامه خود ثبت کرد.
ایران ویو24-سیاست خارجی
به گزارش رسانه‌ها از مقر سازمان ملل، پیش‌نویس قطعنامه‌ای که با هدف حفظ لغو تحریم‌ها علیه ایران ارائه شده بود، در نشست شورای امنیت نتوانست ۹ رأی لازم را کسب کند. چین، روسیه، پاکستان و الجزایر به این قطعنامه رأی موافق دادند، ۹ کشور شامل انگلیس، فرانسه، ایالات متحده، سیرالئون، اسلوونی، دانمارک، یونان، پاناما و سومالی با آن مخالفت کردند و دو کشور گویان و کره جنوبی رأی ممتنع دادند.
با رأی نیاوردن این قطعنامه، مکانیزم ماشه (اسنپ‌بک) بلافاصله آغاز نخواهد شد، اما این روند به گفته ناظران برای فشار بیشتر به جمهوری اسلامی ایران جهت پذیرش مطالبات آمریکا و سه کشور اروپایی در مهلت ۳۰ روزه تا ۲۷ سپتامبر ادامه خواهد داشت.
ایالات متحده، انگلیس و فرانسه به‌عنوان اعضای دائم شورای امنیت، رئیس دوره‌ای شورا (کره جنوبی) را برای رأی‌گیری درباره این قطعنامه تحت فشار قرار داده بودند.
مواضع موافقان و مخالفان
آمریکا:
دوروتی شی، سفیر و نماینده ایالات متحده در سازمان ملل متحد، پس از رأی‌گیری در جلسه شورای امنیت مدعی شد: «ایران اورانیوم را بسیار بالاتر از محدودیت‌های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) غنی‌سازی کرده است، به شیوه‌ای که هیچ هدف غیرنظامی معتبری برای آن وجود ندارد.»
وی با تکرار ادعاهای واشنگتن افزود: «در ۲۸ اوت، فرانسه، آلمان و انگلیس به شورای امنیت در مورد عدم اجرای قابل توجه و مداوم تعهدات هسته‌ای ایران اطلاع دادند. بحث آنها واضح بود. ایران اورانیوم را بسیار بالاتر از محدودیت‌های برجام غنی‌سازی کرده است.»
شی همچنین گفت: «در حال حاضر، ایران همچنان اقدامات نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در برجام را اجرا نمی‌کند و پروتکل الحاقی آژانس را به طور موقت اعمال نمی‌کند. سه کشور اروپایی می‌توانستند روند بازگشت تحریم‌ها را از اوایل سال ۲۰۱۹ آغاز کنند. در عوض، آنها ابتدا دیپلماسی فشرده با ایران را انتخاب کردند.»
وی مدعی شد: «بنابراین، آمریکا به این قطعنامه رأی منفی داد و ما خوشحالیم که این قطعنامه به دلیل عدم دریافت تعداد لازم آرای مثبت تصویب نشد. تاثیر عملی این رأی این است که در صورت عدم اقدام بیشتر توسط شورا، تحریم‌های سازمان ملل متحد قبل از سال ۲۰۱۵ علیه ایران پس از پایان دوره ۳۰ روزه بازگشت تحریم‌ها در ۲۷ سپتامبر دوباره اعمال می‌شوند.»
او اضافه کرد: «تحریم‌های سازمان ملل متحد که قرار است دوباره اعمال شوند، خودسرانه نیستند بلکه به طور محدود برای رسیدگی به تهدید ناشی از برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و تسلیحات متعارف ایران و حمایت از تروریسم تدوین شده‌اند. بازگشت آنها مانع از لغو بعدی از طریق دیپلماسی نمی‌شود.»
شی در پایان تأکید کرد: «مهمتر از همه، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا همچنان بر آمادگی مداوم آمریکا برای گفتگوی معنادار، مستقیم و زمان‌بندی شده با ایران چه قبل از پایان روند بازگشت تحریم‌ها در ۲۷ سپتامبر و چه بعد از آن تایید کرده است.»
انگلیس:
باربارا وودوارد، نماینده دائم انگلیس در سازمان ملل متحد، پس از رأی‌گیری گفت: «قطعنامه امروز گامی کلیدی از فرآیند بازگشت تحریم‌ها را که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آمده است، تکمیل می‌کند.»
وی مدعی شد: «انگلیس متعهد به پیگیری یک راه‌حل دیپلماتیک برای اطمینان از این است که ایران هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای، دستیابی به آن یا توسعه آن نباشد. فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی اقدامی کاملا قانونی است و بریتانیا و شرکایش بارها برای بازگرداندن ایران به میز مذاکرات تلاش کرده‌اند، اما ایران هر بار این تلاش‌ها را رد کرده است.»
چین:
فو کونگ، نماینده دائم چین در شورای امنیت گفت: «از نظر چین، در چنین شرایطی، فشار عجولانه برای رأی‌گیری در مورد پیش‌نویس قطعنامه ممکن است رویارویی را تشدید کند و برای حل مساله مفید نیست.»
او با اشاره به اقدامات آمریکا افزود: «این آمریکا بود که از توافق خارج شد، به ایران حمله نظامی کرد و مذاکرات را مختل کرد. فشار باید متوقف شود و ایران باید برنامه خود را تأیید کند. ما قاطعانه تلاش برخی کشورها برای تحمیل اجرای مکانیزم ماشه را رد می‌کنیم و چنین اقدامی را به‌شدت تضعیف‌کننده تلاش‌های دیپلماتیک می‌دانیم.»
فرانسه:
جروم بونافونت، سفیر فرانسه در سازمان ملل، ادعا کرد: «فرانسه و سایر کشورهای اروپایی تعهدات خود را تحت توافق هسته‌ای ایران اجرا کرده‌اند. آژانس بین‌المللی قادر به تعیین سرنوشت اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی ایران نیست. ایران باید به بازرسان آژانس اجازه دهد در این زمینه کار کنند.»
او افزود: «برای فرانسه شرایط امروز دیگر همان شرایطی نیست که در سال ۲۰۱۵ هنگام تصویب تدابیر شورای امنیت درباره ایران وجود داشت.»
روسیه:
واسیلی نبنزیا، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل، بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران را «باجگیری» خواند و گفت: «سه کشور اروپایی هیچ دغدغه‌ای درباره سرنوشت توافق هسته‌ای برجام ندارند. رفع تحریم‌ها تنها تصمیم درست است.»
وی اضافه کرد: «بطور کلی، آنچه امروز اتفاق می‌افتد این تصور را ایجاد می‌کند که ما شاهد یک نمایش ناشیانه با هدف ایجاد یک «واقعیت موازی» جعلی هستیم که هیچ ارتباطی با مبانی سیاسی و حقوقی کار شورای امنیت ندارد.»
الجزایر و پاکستان:
عمار بن جامع، نماینده الجزایر، تأکید کرد: «هیچ راه‌حل نظامی برای موضوع هسته‌ای ایران وجود ندارد و سیاست فشار حداکثری به این موضوع آسیب خواهد رساند.»
عاصم افتخار احمد، نماینده پاکستان نیز گفت: «فعال‌سازی مکانیزم پس گشت و بازگشت مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران می‌تواند وضعیت را پیچیده‌تر و مواضع را سخت‌تر کند و ما را از هدفِ حل‌وفصل مسالمت‌آمیز موضوع دور کند.»
وی افزود: «زمان کافی به دیپلماسی برای برنامه هسته‌ای ایران داده نشده است و باید زمان بیشتری داده شود و توافق جدید حاصل شود.»
جمع‌بندی
شورای امنیت سازمان ملل متحد در حالی در تصویب پیش‌نویس قطعنامه کره جنوبی برای تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران ناکام ماند که تنها چهار کشور به آن رأی مثبت دادند. بر اساس توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، موعد پایان برخی بندهای کلیدی توافق در آبان‌ماه امسال فرا می‌رسد و سه کشور اروپایی که در اجرای تعهدات اقتصادی خود ناکام بوده‌اند، اکنون مدعی حق بازگرداندن تحریم‌ها هستند.
این در حالی است که اقدامات ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای پس از خروج آمریکا از توافق و ناتوانی اروپا در جبران خسارت‌ها تدریجی، تحت نظارت آژانس و برگشت‌پذیر اعلام شده بود؛ خروج آمریکا از برجام و سیاست فشار حداکثری به‌علاوه ناتوانی اروپا در عمل به وعده‌های اقتصادی، سال‌هاست این توازن را بر هم زده است.
