یلدا شب زایش نور است؛ وقتی تاریکی در بلندترین لحظهاش به آغوش زمین مینشیند و خورشید از دل سنگ و غار تولد مییابد تا دوباره امید و زندگی را در جهان روشن کند.
ایران ویو24- فرهنگی
یلدا، شب نخستین زمستان، هنگامهای است که تاریکی طولانیترین شب سال را در آغوش میگیرد و نور در دل شب متولد میشود. این جشن باستانی، که هر سال از ۳۰ آذر به یکم دی برگزار میشود، پیوندی است میان تاریخ، اساطیر و نجوم. یلدا، به عنوان میراث مشترک ایران و افغانستان، در سال ۲۰۲۲ در فهرست جهانی میراث ناملموس ثبت شد و یادآور پیروزی همیشگی نور بر تاریکی است.
در دل اسطورهها، کیانی به نام میترا یا مهر وجود دارد؛ خدای خورشید و پیمان که در طولانیترین شب سال از دل سنگ یا غار زاده میشود و اهریمن تاریکی را به زانو در میآورد. این تولد نماد باززایی خورشید است؛ نوری که از دل تیرهترین شبها طلوع میکند و جهان را از خواب زمستانی بیدار میسازد.
در متون اوستایی آمده است که میترا، گاوی مقدس را قربانی میکند تا زندگی بر زمین جاری شود. نیروهای اهریمنی تلاش میکنند نطفه هستی را آلوده کنند، اما خورشید شکستناپذیر، پاکی و نور را بازمیگرداند و نخستین انسانها، مشی و مشیانه، پدید میآیند. یلدا، جشن زایش خورشید، پیامی است که از دیرباز تا امروز در دل انسانها تکرار میشود: نور همیشه بر تاریکی غلبه میکند.
ایرانیان باستان، در این شب، با روشن کردن آتش، خوردن میوههای سرخ و گردهماییهای خانوادگی، به خورشید نیرو میبخشیدند. تا سحر شعر میخواندند و قصه میگفتند، به امید آنکه روشنایی و زندگی، تاریکی و سکون را پشت سر بگذارند.
این شب به یلدا محدود نمیشود؛ در سراسر جهان، مردمان انقلاب زمستانی را گرامی میدارند، از ساتورنالیا در روم گرفته تا یول در اسکاندیناوی. آتش، گردهمایی و نمادهای باززایی، زبان مشترکی است که پیروزی نور را در دل تاریکی جشن میگیرد. یلدا، با انار سرخ و آجیلهای رنگین، با قصهها و شعرها، یادآور آن است که حتی در طولانیترین شب، امید و خانواده روشنایی را نگه میدارند.
