انتصاب رومن گوفمن به ریاست موساد شکاف تازهای در ساختار امنیتی اسرائیل ایجاد کرده است؛ از نگرانی درباره سیاسی شدن این سازمان گرفته تا امید به هماهنگی بیشتر با ارتش؛ جدالی که آینده موساد را مبهمتر از همیشه کرده است.
ایران ویو 24- بین الملل
انتصاب رومن گوفمن به عنوان رئیس جدید موساد از سوی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی، یکی از بحثبرانگیزترین جابهجاییهای امنیتی سالهای اخیر در اسرائیل بوده است؛ تغییری که از همان لحظه اعلام، موج گستردهای از واکنشهای موافق و مخالف را در میان مقامات سیاسی، امنیتی رژیم و رسانههای عبری و انگلیسیزبان در سرزمین های اشغالی برانگیخت.
تغییر سنت از شاخصه اطلاعاتی به «نظامی ـ عملیاتی» یا سیاسی؟
رسانه های اسرائیلی گزارش دادند که سابقه تاریخی موساد همواره از انتخاب رؤسایی حکایت داشته که سالها در عملیاتهای اطلاعاتی، شبکهسازی، تحلیل راهبردی و اقدامات پنهان فعالیت داشتهاند، بنابراین انتصاب فردی با سابقه کاملاً نظامی و نه اطلاعاتی، برای بسیاری از ناظران نشانه تغییر جهتگیری بنیادین تلقی شده است. مهمترین برداشت فنی آن است که نتانیاهو میخواهد در دورهای که با چالشهای عملیاتی و تهدیدهای منطقهای گسترده روبهروست، از مدل «فرمانده محور» استفاده کند؛ یعنی موساد با تحرک بیشتر، عملیاتهای تهاجمیتر و هماهنگی نزدیکتر با ارتش داشته باشد.
اما به گزارش اسرائیل هیوم، بخش مهمی از تحلیلها، انتصاب گوفمن را نه یک انتخاب فنی، بلکه یک انتصاب سیاسی ارزیابی کردهاند. نزدیکی طولانیمدت گوفمن به نتانیاهو بهعنوان دبیر نظامی نخستوزیر، این برداشت را تقویت میکند که هدف از این انتصاب، نفوذ بیشتر دفتر نخستوزیری بر موساد است.
مقامهای سابق امنیتی، از جمله برخی چهرههای مطرح دستگاه اطلاعاتی، این تصمیم را «بازی با امنیت اسرائیل» توصیف کردهاند. این گروه معتقد هستند که کاهش استقلال موساد میتواند توان چانهزنی، دقت حرفهای و کارایی اطلاعاتی این سازمان را در میانمدت تضعیف کند.
در مقابل نقدها، بخش دیگری از تحلیلگران معتقدند که تجربه گوفمن در محیطهای عملیاتی و ارتباط نزدیکش با ساختار فرماندهی ارتش میتواند شکاف تاریخی میان ارتش (IDF) و موساد را کاهش دهد.
از این منظر، انتخاب گوفمن میتواند به استراتژی جدیدی بینجامد که در آن اطلاعات خارجی، عملیات پنهان، قدرت رزمی و ابزارهای شناسایی نظامی در یک چارچوب یکپارچه بهکار گرفته شوند؛ در شرایطی که اسرائیل با تهدیدها و برنامه های گسترده منطقهای مواجه است.
فقدان تخصص اطلاعاتی و ریسکهای عملیاتی
اما به گزارش رسانه های عبری بسیاری از مقامات و کارشناسان معتقدند گوفمن «تجربه حرفهای در جاسوسی، تحلیل اطلاعات، شبکهسازی اطلاعاتی و عملیات پیچیده اطلاعاتی» ندارد. در این تحلیل ها چند نگرانی کلیدی در این حوزه مطرح شده است:
-
استعفای احتمالی افسران ارشد
گزارشهای متعدد حکایت از تهدید به استعفا از سوی برخی فرماندهان باسابقه موساد دارد؛ افرادی که احساس میکنند این سازمان مسیر حرفهای خود را از دست میدهد.
- سابقه یک تخلف عملیاتی
اشاره یدیعوت آحارونوت به پروندهای که گوفمن در آن به دلیل استفاده از یک نوجوان ۱۷ ساله در یک «عملیات نفوذ» تحت پیگرد قرار گرفت، بهعنوان نقطه ضعف اخلاقی و فنی در رسانهها برجسته شده و به نگرانیها درباره تخلفات احتمالی رئیس جدید موساد دامن زده است.
- ریسک در دوره انتقال
بسیاری از تحلیلگران معتقدند گوفمن برای آشنایی با نظام پیچیده موساد دستکم یک تا دو سال زمان نیاز دارد؛ دورهای که میتواند با خطاهای تصمیمگیری، کندی عملکرد، یا کاهش کیفیت عملیات همراه باشد.
بر اساس اجماع نسبی کارشناسان، مسیر موفقیت او به دو عامل کلیدی وابسته است. مهمترین عامل سرعت یادگیری و سازگاری با محیط اطلاعاتی است. گوفمن باید بتواند در کوتاهترین زمان با ساختارهای پیچیده، شبکههای بینالمللی و قواعد خاص موساد سازگار شود؛ امری که برای فردی خارج از حوزه اطلاعات چالشبرانگیز است.
حفظ و جذب نخبگان اطلاعاتی از دیگر چالش های گوفمن خواهد بود. اگر وی نتواند افسران ارشد را در موساد حفظ کند یا اعتماد آنها را جلب نماید، موساد با «خروج سرمایه انسانی» روبهرو خواهد شد؛ بحرانی که تاثیرات آن میتواند سالها باقی بماند.
دو عامل فوق در کنار یکدیگر تعیین میکنند که موساد وارد دورهای از تضعیف و فرسایش میشود یا ترکیب تازهای از تجربه و نگاه نو را تجربه خواهد کرد. اما گوفمن در هر دو حوزه با مقاومت و موانع قابل توجهی مواجه است.
