تحلیل یک کارشناس اقتصادی نشان می‌دهد که وضعیت فعلی بازار ارز و سایر متغیرهای اقتصادی ایران بیش از هر چیز تحت تأثیر عوامل روانی مرتبط با سیاست خارجی است و اقدامات داخلی در کوتاه‌مدت توانایی کنترل این روند را ندارند. افزایش نرخ ارز، تورم و رکود اقتصادی، همگی پیامدهایی هستند که ادامه این روند می‌تواند شدت آنها را بیشتر کند
زهرا ترابی- ایران ویو24
مرتضی افقه تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با ایران ویو 24، درباره علل افزایش قیمت ارز و طلا در بازار گفت: مدت‌هاست متغیرهای اقتصادی ما تحت تأثیر عوامل روانی، خصوصاً عوامل روانی مرتبط با روابط خارجی قرار دارند. در چند هفته اخیر، اسنپ بک و مسائل مرتبط با آن به متغیر فعال تبدیل شده است.
او اضافه کرد: وضعیت بازار به دلیل روانی بودن، جایی متوقف می‌شود و توقف آن تا زمانی که در عمل تأثیرگذار باشد ادامه خواهد داشت. بعنوان مثال، فروش نفت محدودتر می‌شود و تبعات ناشی از تنش میان ایران و غرب، آمریکا و اسرائیل ادامه خواهد داشت.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا وضعیت فعلی بازار نتیجه سیاست‌های ناکارآمد داخلی است یا عوامل خارجی، گفت: سیاست‌ها و تصمیمات داخلی سال‌هاست باعث وضع موجود شده‌اند. مشکلات اقتصادی ایران زمینه‌های داخلی دارند؛ همان ساختارهای ناکارآمد که مدت‌ها به آنها اشاره شده است، باعث شده‌اند ایران در مواجهه با تحریم‌ها آسیب‌پذیر باشد. تحریم‌ها تأثیرگذار هستند، اما شدت آن ناشی از ناکارآمدی‌ها و مدیریت‌های داخلی است که باعث شده اثر تحریم‌ها بیش از حد معمول باشد.
افقه تصریح کرد: در شرایط فعلی، متغیر فعال بازار همان سیاست خارجی و مسائل مرتبط با حل یا عدم حل تحریم‌ها و فعال‌سازی یا عدم فعال‌سازی اسنپ بک است. در داخل دولت، سیاست‌گذاران داخلی در کوتاه‌مدت توان چندانی ندارند و تنها راه این است که تلاش شود اسنپ بک فعال نشود و تنش موجود فروکش کند. اگر این کار صورت نگیرد، دولت در کوتاه‌مدت نمی‌تواند اقدام مؤثری انجام دهد.
این کارشناس براین باور است: تحولات عمیق ساختاری در نوع مدیریت‌ها، سیاست‌ها و تخصیص بودجه و اولویت‌ها، به ویژه اولویت‌های ایدئولوژیک نسبت به معیشتی و اقتصادی، ریشه همه این مشکلات است. ساختارهای ناکارآمد مدیریتی و قانونی، تخصیص بودجه و اولویت‌بندی‌ها متاثر از این مشکلات است. این‌ها در کوتاه‌مدت قابل اصلاح نیستند، بنابراین، متغیر فعال در حال حاضر سیاست خارجی است. اگر این مسئله حل نشود، بهبود شرایط بعید به نظر می‌رسد و حتی ممکن است وضعیت بدتر شود.
این استاد دانشگاه در ادامه این مصاحبه می گوید: پیامد اصلی این وضعیت در اقتصاد، افزایش فاصله و تورم است. در شرایط رکود، هرگونه تنش اقتصادی تورم را تشدید می‌کند، شاخص‌هایی مثل نرخ ارز و طلا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، سرمایه‌گذاری کاهش پیدا می‌کند و اشتغال محدود می‌شود که نهایتاً قدرت خرید و وضعیت معیشتی مردم را بدتر می‌کند. بدون اقدام موثر دولت، شرایط از وضع موجود هم بدتر خواهد شد.
افقه در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه، هر اقدامی خارج از کنترل دولت، به سرعت با واکنش نرخ ارز همراه می‌شود. به دلیل دو تا سه دهه بی‌تدبیری و ناکارآمدی در اداره کشور، اقتصاد ایران بسیار آسیب‌پذیر شده و تحولات خارجی، حتی صحبت‌های یک مقام خارجی چه مثبت و چه منفی، تأثیر مستقیم بر متغیرهای اقتصادی می‌گذارد.
جمع بندی راهبردی سردبیری ایران ویو24
در حالی که انتظار رفتارهای مطلوب از طرف های غربی در موضوع هسته ای ایران وجود ندارد، تبدیل اقتصاد ایران از «وابسته و آسیب‌پذیر» به «مستقل و تاب‌آور» در برابر نوسانات سیاسی و تحریم‌ها، باید یکی از مهمترین راهبردهای ایران در میان و بلندمدت باشد. اما این دو محور مکمل هم هستند؛ بدون اصلاحات ساختاری، کاهش وابستگی به شوک‌های خارجی ممکن نیست، و بدون کاهش وابستگی، اصلاحات ساختاری نیز ثمر نمی‌دهد. اجرای همزمان این دو مسیر در میان‌مدت، اقتصاد ایران را از وضعیت «واکنشی و بحران‌زده» به «پایدار و پیش‌بینی‌پذیر» تبدیل می‌کند.
