فعال شدن مکانیزم ماشه، نگرانی‌های تازه‌ای را در بازار ارز و فضای اقتصادی ایران ایجاد کرده است. کارشناسان معتقدند اگرچه اثر روانی این رخداد کوتاه‌مدت است، اما برای پیامدهای واقعی آن در آینده باید پیش بینی های راهبردی داشت؛ برای مواردی چون افزایش هزینه‌های تولید و خدمات بانکی تا پیچیده‌تر شدن مبادلات تجاری و فشارهای تورمی بر معیشت مردم.
زهرا ترابی- ایران ویو24
کامران ندری، تحلیلگر اقتصادی، در گفت‌وگو با ایران ویو۲۴ درباره اثرات فعال‌سازی مکانیزم ماشه در اقتصاد گفت: این رخداد در گام نخست اثری روانی بر بازارها گذاشته است؛ اثری که عمدتاً در روزهای ابتدایی خود را نشان داده و از این پس احتمال شوک‌های شدید جدید کاهش خواهد یافت. با این حال آثار اصلی در بلندمدت قابل پیگیری خواهد بود.
وی ادامه داد: فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند تبادلات بانکی ایران را دشوارتر کند، امکان بازرسی کشتی‌های حامل کالا به ایران را افزایش دهد و در نهایت هزینه تجارت خارجی کشور را بالا ببرد. این وضعیت به طور غیرمستقیم بر هزینه‌های تولید تأثیرگذار است و همین افزایش هزینه‌ها در گذر زمان می‌تواند به تورم منجر شود.
ندری تصریح کرد: راهکار اصلی در چنین شرایطی، توسعه و بازتنظیم روابط تجاری با کشورهایی است که آمادگی همکاری بیشتر دارند و می‌توانند محدودیت‌های موجود را تا حدی بی‌اثر کنند. در غیر این صورت، طرف‌های تجاری ایران احتمالاً هزینه خدمات خود را افزایش خواهند داد و فشار هزینه‌ای بیشتری به اقتصاد کشور وارد می‌شود.
این تحلیلگر معتقد است: بانک مرکزی می‌توانست در روزهای ابتدایی با ابزارهایی نظیر افزایش موقت نرخ بهره، هجوم سرمایه‌ها به سمت بازار ارز و طلا را تا حدی کنترل کند؛ ابزاری که در بسیاری کشورها رایج است، اما در ایران کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر اقدام مؤثر دولت و بانک مرکزی بیش از هرچیز مدیریت فضای روانی بازار است؛ آن هم بیشتر در قالب اطلاع‌رسانی و پیام‌های مقطعی.
او افزود: از منظر اقتصادی، افزایش هزینه‌های بیمه، نقل‌وانتقالات مالی و خدمات بانکی از مهم‌ترین پیامدهای احتمالی پیشِ‌رو خواهد بود. همچنین اگر درآمدهای نفتی ایران به دلیل محدودیت‌های تحریم با چالش مواجه شود، کسری بودجه دولت افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند فشارهایی به نظام بانکی وارد کند؛ روندی که احتمالاً موجب تداوم تورم خواهد شد.
این کارشناس ادامه داد: برخلاف برخی دیدگاه‌ها مبنی بر بی‌اثر شدن تحریم‌ها، واقعیت این است که فعال شدن مکانیزم ماشه ریسک تجارت با ایران را افزایش می‌دهد و این موضوع می‌تواند هزینه‌های اقتصادی را بالا ببرد. این بار تحریم‌ها تنها محدود به یک کشور نیست، بلکه با پشتوانه شورای امنیت سازمان ملل مطرح شده است و همین موضوع دامنه آن را گسترده‌تر می‌کند.
ندری در پایان خاطرنشان کرد: چشم‌انداز اقتصادی ایران در چنین شرایطی با چالش‌هایی همراه است، هرچند ظرفیت‌ها و توان داخلی کشور می‌تواند بخشی از فشارها را خنثی کند. فعال شدن مکانیزم ماشه نقطه‌ای پرریسک برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود؛ نقطه‌ای که آثار آن در کوتاه‌مدت بیشتر به صورت شوک روانی بروز می‌کند و در بلندمدت می‌تواند بر تولید، تورم و معیشت مردم اثرگذار باشد.
جمع‌بندی راهبردی سردبیری ایران ویو24
فعال شدن مکانیزم ماشه بدون تردید چالش‌هایی را برای اقتصاد ایران به همراه دارد، اما در کنار این چالش‌ها، فرصت‌های تازه‌ای نیز برای بازتنظیم روابط اقتصادی، تقویت توان داخلی و متنوع‌سازی مسیرهای تجاری پدیدار شده است.
اگرچه این وضعیت می‌تواند هزینه مبادلات بانکی و تجاری را افزایش دهد، اما ایران با تکیه بر تجربه سال‌های گذشته، گسترش همکاری با کشورهای همسو، و توسعه سازوکارهای مالی جدید می‌تواند بخش مهمی از این فشارها را مدیریت کند.
از سوی دیگر، این شرایط انگیزه‌ای برای افزایش تولید داخلی، تقویت زنجیره‌های ارزش بومی، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و ارتقای نظام مالی کشور فراهم می‌کند؛ اقداماتی که در صورت پیگیری هدفمند، می‌تواند حتی به کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد و دستیابی به رشد پایدارتر منجر شود.
بنابراین، هرچند مکانیزم ماشه نقطه‌ای پرریسک برای اقتصاد ایران است، اما می‌تواند به‌عنوان یک فرصت راهبردی برای اصلاح ساختارها، متنوع‌سازی روابط بین‌المللی و افزایش تاب‌آوری اقتصادی عمل کند؛ مسیری که در صورت مدیریت درست، چشم‌انداز آینده را به سمت ثبات و توسعه پایدارتر سوق خواهد داد.
