شاهین شایان آرانی، تحلیلگر اقتصادی پنج عامل اصلی در شکل‌گیری التهابات اخیر بازار ارز را برمی‌شمرد؛ از تأثیر روانی و تنش‌های سیاسی گرفته تا مدیریت ضعیف زیرساخت‌های اقتصادی. او معتقد است که اگرچه بخشی از این بحران توسط بانک مرکزی قابل مدیریت است، اما حل کامل آن نیازمند هماهنگی کل سیستم حکمرانی کشور است.
زهرا ترابی، ایران ویو24
شاهین شایان آرانی تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با ایران ویو24، درباره علل افزایش قیمت ارز و طلا در بازار گفت: اگر بخواهیم پاسخ دانشگاهی و رسمی بدهیم، ممکن است اصل ماجرا پنهان بماند. اما اگر بخواهم واقع‌بینانه صحبت کنم، ترکیبی از چند عامل در کنار هم باعث این وضعیت شده‌اند.
وی ادامه داد: اولین عامل، نزدیکی به مهلت فعال‌سازی مکانیزم ماشه است. این مسئله کل فضای کسب‌وکار و چشم‌انداز اقتصادی کشور را دچار ریسک کرده و باعث شده نگرانی‌هایی مثل احتمال بروز مشکلات نقدینگی دولت، افزایش تورم و در نتیجه افزایش نرخ ارز در ذهن فعالان اقتصادی شکل بگیرد.
به گفته این کارشناس اقتصادی؛ عامل دوم، تنش‌های سیاسی و بین‌المللی اخیر است. این کرکری‌خوانی‌ها و اظهارات پراکنده باعث شده فضای اقتصادی کشور به سمت التهاب و ابهام بیشتر حرکت کند.همچنین عامل سوم، تورم مزمن و پایدار کشور است؛ تورمی که سال‌هاست نظام اقتصادی ما را می‌خورد و به ریشه‌های تولید و سرمایه‌گذاری ضربه می‌زند.
شاهین شایان آرانی می گوید: اما یک عامل مهم دیگر هم در حال شکل‌گیری است که باید جدی گرفته شود؛ مشکلات زیربنایی مثل بحران آب و برق. این چالش‌ها به‌طور مستقیم روی فعالیت‌های اقتصادی اثر می‌گذارند و بسیاری از کسب‌وکارها را به لبه توقف می‌کشانند. همین امر ذهنیت سرمایه‌گذاران را به شدت منفی کرده است.
او بیان کرد: در کنار همه این‌ها، تأثیرات روانی را هم نباید نادیده گرفت. وحشت، اضطراب و نااطمینانی نسبت به آینده اقتصادی، فضا را به‌طور کلی متلاطم می‌کند. در چنین وضعیتی، فعال اقتصادی که نمی‌داند فردا چه می‌شود، ترجیح می‌دهد پولش را از بورس خارج کرده و به سمت دارایی‌های امن‌تری مثل طلا یا ارز برود. این عوامل دست به دست هم داده‌اند و باعث افزایش تقاضا برای ارز شده‌اند. وقتی این تقاضا بالا می‌رود، طبیعتاً فشار بر نرخ ارز بیشتر می‌شود.
این کارشناس با اشاره به نقش بانک مرکزی در کنترل بازار ارز و طلا پاسخ داد: از میان این پنج عامل، بخشی از آن‌ها در اختیار بانک مرکزی است و بخشی دیگر خارج از کنترل آن. به‌عنوان مثال، مسائل سیاست خارجی، تنش‌های بین‌المللی و بحران‌های ساختاری از حیطه وظایف بانک مرکزی بیرون است.
این کارشناس در ادامه گفت: اما بانک مرکزی ابزارهایی دارد که می‌تواند بخشی از این فشارها را کنترل کند. مثلاً می‌تواند نوساناتی که ناشی از ابهام و فشار روانی است را با ابزارهای بازار کاهش دهد. در واقع، اگرچه نمی‌تواند همه مشکلات را حل کند، اما نقش مهمی در مدیریت فضای عمومی بازار ارز دارد.
او ادامه داد: باید بگویم که تا حدی عملکرد بانک مرکزی موثر بوده است. بانک مرکزی تاکنون توانسته نرخ ارز را در محدوده مشخصی نگه دارد، مثلاً بین ۸۷ تا ۹۰ هزار تومان. اما فشارهایی که ناشی از آن پنج عامل است، همچنان باقی مانده‌اند و ممکن است در آینده نزدیک تشدید شوند.
او با اشاره به اقدامات دولت در کنترل این بازار گفت: برای کاهش التهاب در بازار ارز، باید چند اقدام هم‌زمان انجام شود؛ هم‌آهنگ‌سازی سیاست‌های اقتصادی در سطح ملی؛ یعنی قوه مجریه، قوه قضاییه و نهادهای سیاست‌گذار خارجی باید در مسیر واحد حرکت کنند. کاهش نگرانی‌ها و نااطمینانی‌ها درباره آینده اقتصاد کشور، از طریق ثبات سیاستی و جلوگیری از تصمیمات خلق‌الساعه. تقویت زیرساخت‌های اقتصادی به‌ویژه در حوزه انرژی، که یکی از عوامل پنهان نوسانات اخیر است.
شایان آرانی در پایان خاطرنشان کرد: در ادامه هم کنترل انتظارات تورمی و روانی با اطلاع‌رسانی شفاف و هدفمند، مدیریت دقیق منابع و مصارف ارزی در سطح کلان، توسط دولت و بانک مرکزی به‌طور مشترک. در مجموع، برای کنترل بازار ارز نمی‌توان فقط از بانک مرکزی انتظار معجزه داشت. این یک مسئولیت مشترک در سطح کل سیستم حکمرانی است و نیاز به هماهنگی عمیق و مستمر دارد.
