عمان با حفظ روابط دوستانه و محرمانه با ایران، بار دیگر نقش کلیدی خود را در سیاست منطقه‌ای و مذاکرات خلیج فارس و واشنگتن نشان داده است. تحلیلگر بنیاد آبزرور خاورمیانه می‌گوید مسقط از میانجی‌گری منفعل گذشته فاصله گرفته و اکنون با سیاست خارجی فعال، تلاش می‌کند دیگر کشورهای خلیج فارس را نیز به تعامل سازنده با ایران ترغیب کند—گامی که می‌تواند تعادل امنیتی و دیپلماسی منطقه را تحت تأثیر قرار دهد.
ایران ویو 24- بین الملل
مهدی غلوم در یادداشتی با عنوان «میان میانجی‌گری و جانبداری: تغییر نقش عمان در روابط ایران و خلیج فارس» به بررسی دیپلماسی پنهان عمان و کانال ارزشمند ارتباط با ایران می‌پردازد و می‌نویسد:
روابط دوستانه عمان با ایران، به ویژه با میزبانی چند دور مذاکرات میان ایالات متحده و ایران در سال جاری، ارزش استراتژیک خود را نشان داده است. نقش میانجی‌گر عمان در این مذاکرات به دلیل محرمانه بودن کامل آن، «غیرقابل نفوذ» توصیف شده است. به عنوان مثال، نقش عمان در مذاکرات پیش از توافق سال ۲۰۲۳ میان ایران و عربستان سعودی کمتر از چین شناخته شده است. این ویژگی، جایگاه عمان را به عنوان یک بازیگر معتبر در سیاست‌های دومین سطح (Track II) خلیج فارس و ایالات متحده تثبیت کرده و امکان تسهیل مذاکرات و توافقات را در مواقع حساس فراهم می‌آورد.
عمان حتی با وجود ناخرسندی احتمالی از آمریکا به دلیل نقش واشنگتن در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، کانال‌های ارتباطی محرمانه‌ای میان طرف‌های آمریکایی و ایرانی حفظ کرده و توانسته به آتش‌بس موقت و آزادی برخی بازداشت‌شدگان در ایران کمک کند. عمان همچنین تلاش دارد موفقیتی مشابه نقش خود پیش از برجام ۲۰۱۵ را در مذاکرات جدید ایالات متحده و ایران تکرار کند و اخیراً نیز در میانجی‌گری آتش‌بس میان آمریکا و حوثی‌ها موفق عمل کرده است.
تلاش عمان برای نزدیکی جمعی کشورهای خلیج به ایران
عمان قصد دارد این نقش را به سطح منطقه‌ای گسترش دهد. در گفت‌وگوهای منامه ۲۰۲۵، وزیر خارجه عمان، بدر بن حمد البوسعیدی، بر ضرورت الگوبرداری سایر کشورهای خلیج از سیاست عمان تأکید کرد و گفت:
«در طول سال‌ها، شورای همکاری خلیج [فارس] در بهترین حالت عقب‌نشینی کرده و اجازه داده ایران منزوی بماند. معتقدم این روند باید تغییر کند و باید هم‌اکنون تغییر کند.»
او خواستار گفت‌وگوی فراگیر و تعامل سازنده به جای مهار ایران شد. این موضع در میان بیانیه‌های رسمی منطقه تازگی دارد، هرچند تحلیلگران پیش‌تر به مزایای تعامل مثبت با ایران اشاره کرده بودند.
در مقابل، شاهزاده ترکی الفیصل، دیپلمات سابق عربستان، به انتقاد از تصویر خوش‌بینانه‌ای که از ایران ارائه شده پرداخت و بر ضرورت ارزیابی واقعی میزان تهدید ایران تأکید کرد. این نشان می‌دهد حتی در میان کشورهای همسایه، نگاه به سیاست عمان چندان یکدست نیست.
چالش‌های امنیتی و اختلاف در برداشت تهدیدها
جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل و حملات متقابل در قطر و اسرائیل باعث شد شورای همکاری خلیج فارس بار دیگر بر اهمیت ساختار دفاع مشترک و تبادل اطلاعات تأکید کند. با این حال، تفاوت دیدگاه‌ها درباره میزان تهدید ایران، یکی از موانع اصلی در تقویت این ساختار باقی مانده است. اگر عمان ایران را تهدیدی جدی نداند، مشارکت سایر کشورهای خلیج فارس در ساختار دفاعی مشترک نیز دچار تردید خواهد شد.
تغییر نگاه عمان به اسرائیل
ناامیدی عمان از اسرائیل، به ویژه پس از جنگ غزه، نقش مهمی در سیاست خارجی این کشور دارد. دکتر عبدالله بعبود، پژوهشگر عمانی، می‌گوید:
«با وجود همه تلاش‌ها برای ادغام اسرائیل در منطقه، دولت نتانیاهو همه فرصت‌های صلح را نادیده گرفت و از روند راه‌حل دو دولت سر باز زد.»
این امر باعث شد بحث‌های گذشته درباره امکان عادی‌سازی روابط عمان و اسرائیل تقریباً منتفی شود. شورای مشورتی عمان نیز خواستار گسترش تحریم‌ها علیه اسرائیل در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و ورزشی شد.
نتیجه‌گیری
تلاش‌های اخیر عمان برای ترویج روابط گرم‌تر کشورهای خلیج با ایران نشان‌دهنده گذار از میانجی‌گری منفعل به سیاست خارجی فعال است؛ سیاستی که ممکن است اجماع منطقه‌ای را به چالش بکشد. این رویکرد مستلزم بازتعریف دیدگاه کشورهای خلیج فارس درباره «منبع اصلی ناامنی» است. هرچند ناامیدی مسقط از اسرائیل با نگاه اخلاقی و مردمی آن همسوست، اما باعث فاصله گرفتن سیاست عمان از برخی همسایگان می‌شود که اسرائیل را شریک راهبردی می‌دانند. با این حال، روابط دوستانه عمان با ایران همچنان برای تمام کشورهای خلیج فارس و جهان ارزشمند است.
