همزمان با تلاش سریع و مهندسی شده رژیم صهیونیستی برای جهتدهی سیاسی به حادثه سیدنی و انتساب آن به ایران، جریان غالب واکنشها در شبکههای اجتماعی مسیر دیگری را طی کرد. پایش رفتار کاربران در ساعات اولیه انتشار خبر نشان میدهد بخش عمدهای از کنشهای افکار عمومی جهان، نهتنها روایت رسمی تلآویو را بازتولید نکرد، بلکه با برجستهسازی فرضیههای جایگزین، نقش موساد را بهعنوان عامل یا طراح محتمل این حادثه در کانون توجه قرار داد؛ وضعیتی که از واگرایی معنادار میان مهندسی پیام رسمی و ادراک خودجوش افکار عمومی حکایت دارد.
ایران ویو 24- بین الملل
در حالی که رژیم صهیونیستی بلافاصله پس از حادثه 14 دسامبر سیدنی کوشید با چارچوبسازی سیاسی، این رخداد را به جمهوری اسلامی ایران منتسب کند، پایش دادههای اولیه شبکههای اجتماعی نشان میدهد که گفتمان غالب کاربران در ساعات نخست انتشار خبر، این روایت را نپذیرفته است.
تحلیل واکنشهای ارگانیک در پلتفرمهای اصلی نشان میدهد بخش قابلتوجهی از محتواهای تولیدشده در همان لحظات اولیه انتشار خبر، بهجای بازتولید روایت رسمی تلآویو، سناریوی «پرچم دروغین» را برجسته کرده و انگشت اتهام را متوجه سازمان اطلاعات رژیم- موساد کردهاند. این الگو حاکی از شکاف معنادار میان تلاشهای روایتسازی رسمی و برداشت خودجوش افکار عمومی جهانی دارد و به عنوان شاخصی دیگر از رسوایی اخلاقی اسرائیل است.
در دو سال اخیر، نگاه عمومی به رژیم صهیونیستی در بسیاری از کشورها به شکل محسوس منفیتر شده و این تغییر را میتوان با دادههای پیمایشی معتبر نشان داد. مرکز پژوهشی پیو در نظرسنجی بهار ۲۰۲۵ در ۲۴ کشور گزارش داد که در ۲۰ کشور، دستکم نیمی از پاسخدهندگان دیدگاه نامطلوب نسبت به اسرائیل دارند و در چند کشور سهم دیدگاه نامطلوب به حدود سهچهارم یا بیشتر رسیده است.
این روند در اروپا به شکل برجستهتری دیده میشود. یوگاو در گزارش ۳ ژوئن ۲۰۲۵ درباره چند کشور اروپای غربی نشان داد که خالص محبوبیت رژیم در کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و دانمارک به پایینترین سطح از زمان آغاز رصد این مؤسسه رسیده و در کل، فقط حدود ۱۳ تا ۲۱ درصد نگاه مثبت به اسرائیل داشتهاند، در حالی که حدود ۶۳ تا ۷۰ درصد نگاه منفی ثبت شده است.
در ایالات متحده نیز پیو در آوریل ۲۰۲۵ گزارش داد که ۵۳ درصد بزرگسالان نگاه نامطلوب به اسرائیل دارند و این عدد نسبت به ۴۲ درصد در مارس ۲۰۲۲ یازده واحد درصد افزایش یافته است. سهم نگاه بسیار نامطلوب تقریباً دو برابر شده و از ۱۰ درصد در ۲۰۲۲ به ۱۹ درصد در ۲۰۲۵ رسیده است.
این اعداد نشان میدهند رژیم صهیونیستی در افکار عمومی جهانی دیگر همان سرمایه نمادین گذشته را ندارد و در بسیاری از جوامع، از جایگاه یک دولت تحت تهدید به جایگاه یک بازیگر متهم به افراط در خشونت و بیاعتنایی به هنجارهای انسانی منتقل شده است.
از غزه تا سقوط جایگاه بینالمللی رژیم
پیشران اصلی این تغییر تصویر اسرائیل، جنگ طولانی غزه و پیامدهای انسانی آن بوده است. گزارشهای وضعیت انسانی سازمان ملل برای سرزمینهای فلسطینی، آمار تلفات و مجروحان را بهصورت منظم منتشر میکند و در بهروزرسانی ۴ دسامبر ۲۰۲۵ اعلام کرد که شمار جانباختگان فلسطینی از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بر اساس گزارش وزارت بهداشت غزه به ۷۰۱۱۷ نفر و شمار مجروحان به ۱۷۰۹۹۹ نفر رسیده است. همین گزارشها و گزارشهای خبری همزمان از ادامه محدودیتهای دسترسی و بحران زیرساختی سخن میگویند.
در سطح شاخصهای انسانی، گزارشهای رسانهای به نقل از نهادهای سازمان ملل از تداوم سوءتغذیه و بحران بهداشتی خبر میدهند. برای نمونه گزارش گاردین در دسامبر ۲۰۲۵ به نقل از سازمان ملل و یونیسف گفت بیش از ۹۳۰۰ کودک فلسطینی در ماه اکتبر برای سوءتغذیه حاد درمان شدهاند و میزان ورود کامیونهای کمکرسانی هماهنگشده توسط سازمان ملل همچنان بسیار پایینتر از هدف اعلامی است.
در کنار میدان جنگ، پروندههای حقوقی بینالمللی نیز بر تصویر عمومی رژیم اثر گذاشتهاند. دیوان بینالمللی دادگستری در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۴ در پرونده آفریقای جنوبی علیه اسرائیل، خلاصه دستور اقدامات موقت را منتشر کرد و از رژیم خواست اقداماتی برای جلوگیری از اعمال مشمول کنوانسیون نسلکشی انجام دهد و درباره اجرای اقدامات به دیوان گزارش دهد. همچنین در ۲۴ مه ۲۰۲۴ نیز دستور دیگری درباره اقدامات موقت صادر شد که در اسناد رسمی مرتبط قابل پیگیری است.
در مسیر موازی، دیوان کیفری بینالمللی در نوامبر ۲۰۲۴ در وضعیت فلسطین اقدام به صدور قرارهایی کرد که در تحلیلهای حقوقی و اسناد رسمی دیوان بازتاب یافته و بهعنوان نقطه عطف در منازعه حقوقی پیرامون جنگ معرفی شده است. نفس قرار گرفتن رژیم صهیونیستی در این سطح از فشار حقوقی، بهصورت مستقیم روی افکار عمومی جهانی اثر میگذارد و نگاه منفی را تثبیت میکند.
چگونه تلآویو امنیت یهودیان را به خطر انداخت؟
یکی از پیامدهای طبیعی جنایات اسرائیل، افزایش ثبت شده یهودستیزی در چند کشور بوده است. در ایالات متحده، اتحادیه ضدافترا در گزارش سالانه خود اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴ تعداد ۹۳۵۴ حادثه یهودستیزانه را ثبت کرده که رکورد جدیدی محسوب میشود. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارش تحلیلی خود به نقل از همین نهاد تأکید کرد که ۵۸ درصد این موارد به اسرائیل مرتبط بودهاند، از جمله شعارها و نمادهایی در تجمعهای اعتراضی علیه سیاستهای رژیم که محتوای ضدیهودی نیز داشتهاند.
در بریتانیا، گزارش مؤسسه امنیت اجتماعی جامعه یهودی اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴ تعداد ۳۵۲۸ حادثه یهودستیزانه ثبت شده که دومین رقم بالای تاریخ این پایش است و گزارش تصریح میکند جنگ و توجه عمومی مداوم به آن بر حجم و محتوای یهودستیزی در ۲۰۲۴ اثر گذاشته است.
در فرانسه نیز گزارشهای خبری و پژوهشی از تثبیت سطح بسیار بالا خبر میدهند. گزارش فرانسه۲۴ در ژانویه ۲۰۲۵ گفت فرانسه در ۲۰۲۴ نزدیک به ۱۶۰۰ اقدام یهودستیزانه ثبت کرده است و با وجود کاهش نسبت به سال قبل، سطح همچنان تاریخی و برجسته است.
در آلمان، دادههای ثبتشده در سامانه گزارشدهی جرایم نفرتمحور سازمان امنیت و همکاری اروپا برای سال ۲۰۲۳ رقم ۵۱۶۴ جرم ضدیهودی را نشان میدهد که بهعنوان یکی از شاخصهای کلیدی جهش پس از اکتبر ۲۰۲۳ زیاد مورد ارجاع قرار میگیرد.
در کانادا نیز بنای بریث در گزارش سالانه خود اعلام کرد که در ۲۰۲۴ تعداد ۶۲۱۹ حادثه ضدیهودی ثبت کرده که بالاترین رقم از آغاز این پایش از ۱۹۸۲ است.
بر اساس نتایج نظرسنجی «امنیت ملی اسرائیل» که توسط مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS) در سرزمینهای اشغالی انجام شده، ارزیابی جامعه اسرائیل نیز از وضعیت امنیتی بهطور معناداری تضعیف شده است. تنها ۲۹ درصد از پاسخدهندگان وضعیت امنیت ملی را «خوب» یا «خیلی خوب» توصیف کردهاند، در حالی که ۲۷ درصد آن را «بد» یا «خیلی بد» ارزیابی کرده و ۴۴ درصد نیز وضعیت را در سطح «متوسط» دانستهاند؛ آماری که بیانگر نبود اجماع مثبت حتی در حد حداقلی درباره امنیت ملی است.
دادهها نشان میدهد سطح نگرانی از تهدیدهای خارجی در جامعه اسرائیل بسیار بالاست؛ بهطوری که ۷۲ درصد از پاسخدهندگان اعلام کردهاند بهصورت «بسیار زیاد» یا «تا حدی» نگران تهدیدهای بیرونی هستند. این نگرانی در میان یهودیان ۷۳ درصد و در میان شهروندان عرب ۶۹ درصد گزارش شده است. شکاف سیاسی نیز در این شاخص بهوضوح دیده میشود؛ ۸۴ درصد از رأیدهندگان اپوزیسیون در برابر ۶۱ درصد از رأیدهندگان ائتلاف حاکم ابراز نگرانی کردهاند. بر حسب گرایش سیاسی، ۶۶ درصد از طیف راست و ۷۸ درصد از طیف مرکز–چپ نگران تهدیدهای خارجی هستند.
در حوزه امنیت داخلی رژیم، تصویر برای یهودی ها نگرانکنندهتر است. مطابق این نظرسنجی، ۸۳ درصد از کل پاسخدهندگان نسبت به تشدید تنشهای اجتماعی داخلی ابراز نگرانی کردهاند. این رقم در میان یهودیان به ۸۶ درصد و در میان عربها به ۷۵ درصد میرسد. از منظر سیاسی، ۹۰ درصد از رأیدهندگان اپوزیسیون در برابر ۷۸ درصد از رأیدهندگان ائتلاف حاکم نسبت به شکافها و تنشهای داخلی ابراز نگرانی کردهاند. همچنین ۸۰ درصد از طیف راست و ۸۸ درصد از طیف مرکز–چپ، وضعیت انسجام اجتماعی را نگرانکننده ارزیابی کردهاند.
در سطح امنیت فردی نیز نشانههای فرسایش احساس امنیت مشهود است. تنها ۲۸ درصد از پاسخدهندگان اعلام کردهاند که از احساس امنیت شخصی بالایی برخوردارند؛ رقمی که در مقایسه با اکتبر گذشته که ۳۷ درصد گزارش شده بود، کاهش قابلتوجهی را نشان میدهد. در مقابل، ۴۷ درصد امنیت شخصی خود را «متوسط» و ۲۴ درصد آن را «پایین» یا «خیلی پایین» ارزیابی کردهاند؛ وضعیتی که بیانگر انتقال نااطمینانی امنیتی از سطح کلان به تجربه زیسته روزمره جامعه اسرائیل در سرزمین های اشغالی است.
عبور نسل جدید یهودیان از روایتهای رسمی اسرائیل
شواهد مهمی وجود دارد که بخشی از یهودیان، بهویژه جوانترها و جریانهای لیبرالتر، از سیاستهای رژیم صهیونیستی فاصله گرفتهاند و این فاصلهگیری را علنی میکنند. در بریتانیا، مؤسسه جیپیآر در گزارش ۶ اکتبر ۲۰۲۵ اعلام کرد ۴۰ درصد گفتهاند جنگ دلبستگی آنان به اسرائیل را تضعیف کرده و ۵۱ درصد گفتهاند رفتار رژیم در غزه با ارزشهای یهودی آنان در تعارض است. در همین گزارش، نسبت جوانان ۲۰ تا ۲۹ ساله که خود را ضدصهیونیست معرفی کردهاند ۲۴ درصد گزارش شده است.
در ایالات متحده، کنش میدانی نیز این شکاف را نشان میدهد. در سطح نگرشسنجی، گزارش واشنگتن پست در اکتبر ۲۰۲۵ از نظرسنجی خود درباره یهودیان آمریکایی خبر داد و نوشت بخش بزرگی از پاسخدهندگان نسبت به جنگ غزه نگاه بهشدت انتقادی دارند و ارزیابی منفی از نتانیاهو بالاست. همزمان پیو در آوریل ۲۰۲۴ درباره تجربه یهودیان آمریکا از جنگ گزارش داد که تفاوت نسلی مهمی وجود دارد و جوانترها نسبت به اسرائیل نگرش منفیتری دارند و میزان احساس پیوند نیز با سن تفاوت دارد.
تصویر کلی این است که رژیم در افکار عمومی جهان با افت گسترده محبوبیت روبهرو شده و این افت به شکل مستند در اروپا، آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر دیده میشود. محرک اصلی این روند، جنگ طولانی غزه، بحران انسانی، آمار بالای تلفات و استمرار محدودیتهای دسترسی کمکرسانی بوده است. فشارهای حقوقی بینالمللی نیز بهعنوان یک محرک رسانهای و سیاسی، نگاه منفی را تشدید کردهاند.
