سینمای سعید روستایی در پی ترسیم رنجهای طبقه فرودست است، اما در این میان زنان چهرهای متفاوت مییابند: تکیهگاه خانواده، نماد ایثار و تجسم پایداری در برابر بحرانها.
مهدیا عابدی، ایران ویو24
سینمای سعید روستایی از همان نخستین تجربههایش بر بستری از واقعیتهای تلخ اجتماعی شکل گرفت؛ واقعیتهایی که در دل طبقات فرودست روایت میشوند و بیش از هر چیز، فشارهای اقتصادی و فرهنگی را به تصویر میکشند. در میان این جهان پر از رنج و محرومیت، زنان نقشی پررنگ و تعیینکننده دارند؛ شخصیتهایی که نه مکملی حاشیهای، بلکه ستون اصلی خانواده و ضامن بقا و دوام آناند.
زنانی که میجنگند و فرو نمیریزند
در فیلمهای روستایی، زنان برای دستیابی به حداقلهای زندگی مبارزه میکنند. آنان در برابر سیاهی فقر و فشار اجتماعی سر خم نمیکنند و خود را سپر مشکلات خانواده میسازند. نمونهی شاخص این تصویر «سمیه» در ابد و یک روز است؛ دختری با رویای زندگی بهتر که در میانهی فروپاشی خانواده و کمبودهای بیپایان، ناگزیر به نماد ایثار و ازخودگذشتگی بدل میشود.
در زن و بچه، این بار «مهناز» در مرکز روایت قرار دارد؛ شخصیتی که نشان میدهد روستایی در بازنمایی زنان به پختگی تازهای رسیده است. پریناز ایزدیار در این نقش به بلوغی چشمگیر میرسد و تصویر زنی را ارائه میدهد که نه قربانی مطلق است و نه منفعل؛ بلکه مقاوم، فداکار، نجیب و خانوادهدوست.
ویژگی مشترک زنان در جهان روستایی، مواجههی مداوم آنان با انگاره های سنتی و اجتماعی است. جامعه باورشان ندارد، اما آنان دست از تلاش نمیکشند و حتی نقشی فراتر از فردیت خود تعریف میکنند: خواهری که بار برادرانش را به دوش میکشد، مادری که برای فرزند میجنگد، و همسری که در برابر فشارهای اقتصادی استوار میایستد. این ایثارگری نه نشانهی ضعف، که جلوهای از قدرت و قوام است.
از کن تا سالنهای ایران
زن و بچه نخستین بار در جشنواره کن به نمایش درآمد و با ده دقیقه تشویق ممتد منتقدان و مخاطبان روبهرو شد؛ نشانهای از اثرگذاری جهانی این روایت. اکنون که فیلم بر پردهی سینماهای کشور قرار گرفته، باید دید تماشاگران داخلی چگونه با اثری مواجه میشوند که لبخندی بر لب نمینشاند، سراسر درد است و بیپرده از واقعیتهای تلخ سخن میگوید.
اگر بخواهیم جهان سینمایی سعید روستایی را در یک جمله خلاصه کنیم، باید گفت: او کارگردانی است که زنان طبقه فرودست را نه به چشم قربانی و شکستخورده، بلکه بهعنوان نیروهایی استوار و ایثارگر ترسیم میکند؛ زنانی که در دل محرومیت، تکیهگاه خانوادهاند و به سینمای اجتماعی او بُعدی انسانی و ماندگار میبخشند.