لبنان روزهای دشواری در پیش دارد. پرسش اینجاست که آیا دولت این کشور به عمق سخنان شیخ نعیم قاسم دبیرکل حزب الله پی برده و درمی‌یابد که نباید با کسی هم‌داستان شود که پیشنهاد ریختن خون فرزندانش را می‌دهد؟
دکتر جمیله کدیور، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا
بسیاری از رخدادهای منطقه را نمی‌توان جدا از یکدیگر تحلیل کرد؛ بلکه باید آنها را در چارچوبی کلان و به‌هم‌پیوسته دید. از جمله این رخدادها، تلاش برای خلع سلاح حزبالله لبنان از یک سو و اظهارات اخیر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از سوی دیگر است. او در گفت‌وگویی با شبکه i24 با تأکید بر پایبندی عمیق خود به طرح و چشم‌انداز «اسرائیل بزرگ»، صریح‌تر از گذشته مواضعش را بیان کرده و خود را در «مأموریتی تاریخی و روحانی» توصیف کرده است.
«اسرائیل بزرگ» مورد نظر نتانیاهو و صهیونیست‌های مذهبی، بر اساس کتاب مقدس، شامل تمام فلسطین تاریخی، کل اردن، بخش بزرگی از جنوب و غرب سوریه (از جمله دمشق)، قسمت‌هایی از جنوب لبنان (تا رود لیطانی یا فراتر)، بخش‌هایی از شمال غرب عربستان سعودی، شرق مصر (صحرای سینا) و مناطق غربی و میانی عراق (تا حوالی رود فرات) است؛ همان مرزهایی که قرار است خاورمیانه جدید نتانیاهو در آن یا حتی فراتر از آن شکل بگیرد.
پیش از اظهارات اخیر نتانیاهو، گام‌های متعددی در مسیر تحقق «اسرائیل بزرگ» برداشته شده بود؛ گام‌هایی که در سال‌های اخیر سرعت بیشتری یافته است. اشغال سرزمین‌های مختلف طی دهه‌های گذشته، اعلام اشغال کامل غزه، گسترش شهرک‌سازی در کرانه باختری و مصوبه کنست برای الحاق آن، اشغال بخش‌هایی از سوریه پس از بحران این کشور، تداوم حضور در پنج نقطه اشغالی جنوب لبنان بعد از توافق آتش‌بس، و حملات مکرر به این مناطق و دیگر نقاط، همگی در راستای توسعه‌طلبی صهیونیستی و تحقق پروژه «سرزمین موعود» یا اسرائیل بزرگ ارزیابی می‌شود.
به این ترتیب، از یک سو تلاش‌هایی برای مشروعیت‌بخشی به اقدامات هنجارشکنانه و تغییر مرزها توسط اسرائیل در جریان است و از سوی دیگر، با تضعیف بازیگران بازدارنده، شرایط برای دستیابی به اهداف سرزمینی اسرائیل هموار می‌شود. در این میان، در برابر انفعال کشورهای عربی ــ یا همکاری آشکار و پنهان برخی از آنها با اسرائیل ــ محور مقاومت از ایران تا حزبالله لبنان، حماس و جهاد اسلامی فلسطین، انصارالله یمن، حشدالشعبی عراق و دیگر گروه‌های مقاومت، سد اصلی در برابر پروژه توسعه‌طلبانه اسرائیل بوده و هستند. از همین رو چون در خاورمیانه جدید باید اسرائیل قدرت هژمون در منطقه باشد و کشورهای منطقه فاقد قدرتی باشند که هیمنه اسرائیل را به چالش بکشند و به خطر اندازند، نباید هیچ مقاومتی در برابر آن وجود داشته باشد، بنابراین توقف برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران، خلع سلاح حزبالله و حماس و گروه‌های عراقی، و حملات به انصارالله یمن و ترور فرماندهان مقاومت در نقاط مختلف، در دستور کار قرار گرفته است.
در هفته گذشته، دولت لبنان تحت فشارهای دیپلماتیک منطقه‌ای و بین‌المللی، طرح پیشنهادی آمریکا را تصویب کرد؛ طرحی که هدف اعلامی آن بازگرداندن انحصار سلاح به دولت بود اما هدف اصلی‌اش خلع سلاح حزبالله است. بر همین اساس ارتش مأمور شد برنامه‌ای فوری برای خلع سلاح حزبالله تدوین و تا پایان سال اجرا کند. اما خلع سلاح حزبالله بدون تضمین متقابل برای پایان اشغال سرزمین‌های لبنان و توقف حملات اسرائیل، خلأ امنیتی خطرناکی ایجاد خواهد کرد؛ خلائی که نه‌تنها بازدارندگی لبنان را تضعیف میکند، بلکه زمینه را برای تشدید تنش‌های منطقه‌ای و تقویت پروژه «اسرائیل بزرگ» فراهم می‌سازد.
در واکنشی قاطع، شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزبالله، با تأکید بر اینکه «هیچ جدول زمانی برای خلع سلاح در شرایط تجاوزگری اسرائیل پذیرفتنی نیست»، گفت دولت لبنان خواسته یا ناخواسته در راستای پروژه صهیونیستی گام برمی‌دارد. او هشدار داد که این تصمیم، لبنان را از سلاح دفاعی‌اش محروم کرده و جان رزمندگان و خانواده‌هایشان را به خطر می‌اندازد. وی تأکید کرد: «بارها گفته‌ایم حملات را متوقف کنید و رژیم اسرائیل را از لبنان بیرون کنید؛ سپس درباره مسائل امنیتی و راهبردی گفت‌وگو خواهیم کرد.» او با اشاره به اینکه ما جنگ داخلی نمی خواهیم، ولی اگر به ما تحمیل شود «نحن لها»، افزود: «اگر احساس ناتوانی می کنید، دشمن را رها کنید تا با ما مقابله کند. همانطور که جنگ های متوالی رژیم اسرائیل شکست خورده است، این بار نیز شکست خواهد خورد. دولت وظیفه اش ساختن کشور است نه اینکه آن را به رژیم اسرائیل و آمریکا تحویل دهد.»
دبیر کل حزب الله لبنان همچنین با اشاره به سخنان نتانیاهو درباره اسرائیل بزرگ گفت: «به شما می گویم که ارتش لبنان را وارد فتنه داخلی نکنید. دولت لبنان، تصمیم آمریکا و رژیم اسرائیل را برای پایان دادن به مقاومت پیاده میکند حتی اگر به جنگ داخلی و فتنه داخلی بیانجامد. مادامی که تجاوزات و حملات دشمن اسرائیلی ادامه دارد، مقاومت سلاحش را تحویل نخواهد داد و در صورت لزوم وارد نبرد کربلایی خواهیم شد و اطمینان داریم که پیروز خواهیم شد.» شیخ نعیم با اشاره به نبرد کربلایی حجت را بر دولت تمام کرد و افزود: «دولت لبنان در قبال هر فتنه داخلی و دست شستن از وظیفه خود در زمینه دفاع از سرزمین، مسئولیت کامل دارد…»
او با تاکید براینکه مقاومت مشروعیت خود را از توافق طائف، قانون اساسی و خون های ریخته شده گرفته است، نه از دولت، تاکید کرد: «اگر رویارویی تحمیل شود، آماده هستیم و اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.»
خلع سلاح حزب الله بازدارندگی لبنان را کاهش می دهد و فضا را برای اقدامات توسعه طلبانه بیشتر اسرائیل باز می کند و قدمی به سمت گسترش نفوذ اسرائیل و تثبیت جایگاه آن در منطقه است. تصمیم دولت لبنان در حقیقت حذف عقبه اصلی بازدارندگی لبنان یعنی حزب الله است که شکاف امنیتی ایجاد می کند و زمینه را برای اعمال حاکمیت اسرائیل فراهم می سازد. اجرای این تصمیم قدرت دفاعی لبنان را تضعیف کرده وبه تقویت بیشتر اسرائیل در منطقه می انجامد و در بلندمدت در راستای تحقق «اسرائیل بزرگ» خواهد بود. خلع سلاح حزبالله نه فقط موجب سلب قدرت بازدارندگی لبنان در مبارزه با اشغالگری اسرائیل و تضعیف آن در مقابل همسایگان شده، امکان نفوذ نیروهای تکفیری به لبنان را موجب می گردد. همچنین اجرای این طرح برای شیعیان تهدید وجودی خواهد بود و موجب بی دفاع شدن آنها مقابل حملات اسرائیل و تکفیری ها شده، به تضعیف جایگاهشان هم در جامعه طایفی لبنان می انجامد.
از زمان اعلام آتش بس رسمی در اواخر نوامبر ۲۰۲۴، اسرائیل صدها مورد نقض آتش بس داشته و حملات متعدد علیه مواضع حزب الله انجام داده و موجب شهادت تعداد زیادی از فرماندهان و نیروهای این جنبش و افراد غیر نظامی شده است. حملاتی که حزب الله به امید واکنش دولت، بدانها پاسخی نداد و با واکنشی هم از سوی دولت لبنان مواجه نشدند. کاستن از قدرت بازدارندگی لبنان با خلع سلاح حزب الله، به اسرائیل فرصت خواهد داد تا در لبنان هر زمان خواست به عنوان حیاط خلوت بدون مانع هر اقدامی انجام دهد و آزادانه مشابه حملاتش به سوریه عمل کند.
لبنان روزهای سختی را در پیش رو خواهد داشت. آیا دولت لبنان به کنه سخنان شیخ نعیم قاسم پی برده است تا با کسی که پیشنهاد کشتن فرزندانش را می دهد موافقت نکند و کار را در این معرکه به کاردان بسپارد؟ باید منتظر ماند.
