موضع تازه روسیه در رد بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران و اعلام بی‌اعتباری سازوکار «اسنپ‌بک»، به‌زعم تحلیلگران، نقطه‌عطفی در معادلات قدرت و توازن حقوقی در نظام بین‌الملل است؛ جایی که مسکو با صراحت، در کنار تهران و پکن، در برابر تفسیر غربی از قطعنامه ۲۲۳۱ ایستاده و از تعمیق همکاری‌های راهبردی با ایران سخن می‌گوید.
ایران ویو 24 – بین الملل
روسیه بار دیگر اقدام برخی کشورهای غربی برای بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را غیرقانونی و فاقد وجاهت بین‌المللی دانست. «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه، در واکنش به این اقدام، آن را «حمله شب‌هنگام به شورای امنیت» توصیف کرد و گفت که دبیرخانه سازمان ملل و قدرت‌های غربی در تلاش‌اند روندهای حقوقی را به سود اهداف سیاسی خود مصادره کنند.
به گفته ریابکوف، مسکو تمام تحریم‌های پیش از سال ۲۰۱۵ علیه ایران را «باطل و بی‌اثر» می‌داند و بنابراین، همکاری‌های نظامی و فنی روسیه با ایران بدون محدودیت ادامه خواهد یافت. این موضع‌گیری به معنای تعمیق بیش‌ازپیش روابط راهبردی دو کشور است.
اما موضوع فراتر از یک اختلاف دیپلماتیک است. آنچه اکنون آشکار شده، دو قرائت کاملاً متضاد از حقوق بین‌الملل است. در حالی که آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان مدعی‌اند که سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک) علیه ایران «به‌درستی فعال شده»، ایران، روسیه و چین این اقدام را بی‌اعتبار، غیرقانونی و سیاسی توصیف می‌کنند.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد این وضعیت نتیجه انتخاب آگاهانه غرب برای فشار حداکثری و کنار زدن مسیرهای دیپلماتیک است. این در حالی است که در هفته‌های منتهی به فعال‌سازی اسنپ‌بک، ایران در مذاکرات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای ازسرگیری همکاری‌های فنی اعلام آمادگی کرده بود.
همزمان روسیه و چین نیز طرحی برای تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ به مدت شش ماه ارائه کرده بودند تا فرصت بازگشت همه طرف‌ها به مسیر مذاکره فراهم شود؛ طرحی که می‌توانست همانند روند منتهی به توافق ۲۰۱۵، زمینه‌ساز راه‌حل دیپلماتیک باشد. اما این پیشنهاد با فشار واشنگتن و مخالفت کشورهای اروپایی رد شد.
تحلیلگران معتقدند موضع‌گیری خصمانه اروپا، تنها به مسئله هسته‌ای ایران محدود نیست، بلکه حمایت تهران از روسیه در جنگ اوکراین نقش مؤثری در تصمیم‌های اخیر اروپا داشته است؛ جایی که اروپا این جنگ را تهدیدی برای امنیت خود تعریف کرده و حاضر نشده روابطش با واشنگتن را برای احیای مسیر دیپلماسی با تهران به خطر اندازد.
اکنون پرسش مهم برای اروپا این است که آیا وضعیت امروز بهتر از قبل است؟
نتیجه دنباله‌روی از سیاست فشار این بوده که:
برنامه هسته‌ای ایران غیرشفاف‌تر شده،
اجماع بین‌المللی درباره موضوع هسته‌ای فرو ریخته،
و اهرم دیپلماسی که می‌توانست بازدارنده بحران‌سازی باشد، تضعیف شده است.
در یک جمع‌بندی روشن، اقدام اروپا نه تنها به هدف مورد ادعا دست نیافته، بلکه پایداری و انسجام محور تهران-مسکو-پکن را تقویت کرده و منطقه را وارد مرحله جدیدی از رقابت‌های ژئوپولیتیک کرده است.
تحلیلی از «الدار مامدوف» در پایگاه «Responsible Statecraft»
