تهران-ایران ویو24
در حالی که غرب آسیا شاهد تحولی عمیق در نظم امنیتی و سیاسی خود قرار دارد، سفر «سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به لبنان، واجد ابعادی چندلایه و پیام‌هایی راهبردی در سطوح دیپلماتیک، ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیک است. این سفر، در امتداد دیدار روز گذشته او از قاهره، نه تنها نشانه‌ای روشن از بازآرایی فعال سیاست خارجی ایران در برابر معادلات در حال دگرگونی منطقه‌ای است؛ بازتنظیمی که هدف آن نه تنها حفظ موقعیت راهبردی جمهوری اسلامی در مواجهه با بازیگران رقیب در نظم نوظهور غرب آسیاست، بلکه قدرت را بار دیگر به بیروت باز می گرداند.
سفر به بیروت؛ در آستانه بازتعریف هویت مقاومت
این سفر در حالی صورت گرفت که روابط دیرینه و ریشه‌دار تهران–بیروت در نه ماه گذشته، در اثر مجموعه‌ای از تحولات بنیان‌برانداز، با چالش‌هایی اساسی مواجه شده است:
-
شهادت «سیدحسن نصرالله»، چهره کاریزماتیک و فرمانده بی‌بدیل حزب‌الله لبنان و از ستون‌های اصلی محور مقاومت منطقه‌ای، نه تنها خلأیی بزرگ در ساختار رهبری مقاومت لبنان به‌جا گذاشت و موازنه قدرت داخلی لبنان را نیز دستخوش تغییر ساخت، بلکه در ساختار قدرت محور مقاومت در منطقه نیز اثر گذاشت. با فقدان «سید حسن نصرالله»، کانون رهبری راهبردی محور مقاومت از ضاحیه جنوبی بیروت به سواحل دریای سرخ – مشخصاً یمن – منتقل شد؛ انتقالی که خود گویای ریشه های ارگانیک مقاومت در جغرافیای منطقه است.
-
انتخاب «جوزف عون» به ریاست‌جمهوری و «نواف سلام» به نخست‌وزیری لبنان، که بازتاب روشنی از تقویت نقش‌آفرینی جریان‌های وابسته به محور آمریکا–عربستان در ساختار قدرت لبنان بود برای دشمنان ایران بسیار مسرت بخش بود. اما تحولات بعدی نشان داد حذف ایران از صحنه لبنان زمینه ساز سوار شدن رژیم صهیونیستی بر روند تحولات لبنان خواهد بود که نشانه آشکار این مداخله، در اثرگذاری رژیم صهیونیستی بر توقف پروازهای مستقیم تهران–بیروت نمود پیدا کرد؛ حرکتی که عمق نفوذ تل‌آویو در تصمیم‌سازی‌های کلان لبنان را آشکار ساخت.
بازسازی نفوذ معنوی مقاومت در سایه تجربه‌ای تاریخی
در حالی‌که نیروهای غرب‌گرا در لبنان با تلاش برای حذف تدریجی حزب‌الله از معادلات سیاسی، وعده ثبات و توسعه می‌دادند، نه تنها نتوانستند از ابزارهای دیپلماتیک یا امنیتی برای مهار تجاوزات اسرائیل بهره‌گیرند، بلکه در برابر تجاوزگری‌های روزافزون رژیم صهیونیستی کاملاً خلع سلاح ظاهر شدند. ادامه عملیات‌های تروریستی اسرائیل در مناطق مرزی جنوب لبنان و استمرار اشغالگری، بار دیگر نشان داد که امنیت واقعی لبنان جز با حضور فعال مقاومت، ممکن نیست. در این میان، نقش ایران به‌عنوان حامی اصلی این جبهه، بار دیگر برجسته و غیرقابل انکار شد.
دیدارهای راهبردی و پیام‌های سیاسی تهران در بیروت
عراقچی در سفر خود با کلیدداران اصلی ساختار سیاسی لبنان شامل: «جوزف عون» رئیس‌جمهور، «نواف سلام» نخست‌وزیر، «یوسف رجی» وزیر خارجه لبنان و «نبیه بری» رئیس مجلس لبنان دیدار و رایزنی‌هایی مهم انجام داد که در مجموع واجد پیامی معنادار بود:
1. بازتعریف همکاری‌های راهبردی تهران–بیروت
در گفت‌وگو با مقامات عالی‌رتبه لبنانی، عراقچی ضمن اشاره به پیوندهای تمدنی و تاریخی میان دو ملت، از آمادگی جمهوری اسلامی برای گسترش همه‌جانبه همکاری‌ها در ابعاد سیاسی، اقتصادی و تجاری سخن گفت. این سخنان را باید در واقع فراخوانی به نخبگان لبنانی برای عبور از قالب‌های سنتی روابط و ورود به دوره‌ای تازه از هم‌گرایی راهبردی تعبیر کرد.
2. پافشاری بر حاکمیت ملی لبنان و حمایت از مقاومت
جمهوری اسلامی ایران، با تکرار موضع اصولی خود در حمایت بی‌قید و شرط از استقلال و تمامیت ارضی لبنان و محکومیت مداخلات رژیم صهیونیستی، نه تنها پیام روشنی به دشمن مشترک ایران و لبنان مخابره کرد، بلکه دلگرمی معناداری به افکار عمومی لبنان و مدافعان مقاومت ارسال نمود.
3. نقش محوری ایران در معماری نظم نوین منطقه‌ای
حضور عراقچی در لبنان صرفاً یک اقدام واکنشی به تحولات نیست، بلکه گامی پیش‌دستانه در معادله‌سازی جدیدی است که در حال شکل‌گیری میان بیروت، قاهره، ریاض و تهران است. در شرایطی که برخی نخبگان لبنانی به دل بستن به اردوگاه غرب، کشور را به بن‌بست امنیتی و اقتصادی کشانده‌اند، تهران با این حضور معنادار، بار دیگر بر اهمیت و اعتبار نقش خود به‌عنوان تکیه‌گاه مقاومت و توسعه در لبنان تاکید کرد.
حضور فعال ایران در لبنان در این مقطع را نباید صرفاً با انگیزه های تهران برای بازیگری در نظم منطقه‌ای جدید ارزیابی کرد، بلکه باید به نیازهای لبنان برای افزایش اهمیت راهبردی در غرب آسیا نیز توجه داشت. بیروت پس از کناره گیری مقطعی ایران و حزب الله از تحولات سیاسی لبنان، باید متوجه شده باشد، تنها ثمره خالی کردن صحنه برای غربگرایان در بیروت اشغال و استثمار بیشتر این کشور توسط محور آمریکایی- صهیونیستی است.
تحلیل استراتژیک: چرا این سفر مهم است؟
پُر کردن خلأ سیاسی پس از نصرالله
شهادت سیدحسن نصرالله، شخصیتی که محور اصلی اتصال تهران–بیروت بود، نیازمند دیپلماسی فعال ایران برای حفظ پیوستگی استراتژیک با ساختار قدرت در لبنان است. سفر عراقچی در مقطعی که لبنان نیز به این رابطه نیاز دارد، تلاشی برای تسریع پر شدن این خلا است.
رقابت ژئوپلیتیک با بازیگران دیگر
نه تنها کشورهای غربی، بلکه عربستان و مصر نیز تلاش‌هایی برای نفوذ بیشتر در ساختار سیاسی لبنان آغاز کرده‌اند. سفر عراقچی هم‌زمان با حضور وی در قاهره، نشانه‌ای از تلاش تهران برای حفظ وزن و توازن در میان بازیگران مؤثر در لبنان است.
تقویت محور مقاومت در چارچوب نظم جدید
با توجه به فشارهای رژیم صهیونیستی به بیروت و حمایت آمریکا از تل آویو، حضور فعال دیپلماتیک ایران در لبنان را می‌توان بخشی از استراتژی بزرگ‌تر لبنان – به معنای کشور لبنان-برای سیاستی متوازن تعبیر کرد که نیازمند بازسازی و بازآرایی محور مقاومت است. به ویژه اینکه در سایه سیاست های جدید منطقه ای آمریکا، روابط رژیم صهیونیستی و سوریه در حال تحول جدی است و این تهدیدی برای لبنان محسوب می شود.
آغاز فصلی تازه در دیپلماسی مقاومت؟
سفر یک‌روزه وزیر امور خارجه ایران به لبنان را نمی‌توان صرفاً در چارچوب دیدارهای رسمی دیپلماتیک دید. این سفر در واقع پیامی قوی از سوی نه تنها جمهوری اسلامی ایران، بلکه از سوی لبنان به جهان عرب، رژیم صهیونیستی و قدرت‌های فرامنطقه‌ای است: تهران همچنان می تواند بازیگر محوری در معادله لبنان باقی بماند.
از این منظر، می‌توان گفت سفر عراقچی به بیروت، نه فقط یک سفر دیپلماتیک، بلکه نقطه شروعی برای بازتعریف روابط ایران و لبنان در شرایط جدید منطقه‌ای و داخلی لبنان است که می تواند فصلی نوین برای مقاومت اسلامی لبنان نیز رقم بزند.
